Avrupa Birliği Yaptırımları: Petrol İthalatı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından, 22 Haziran 2022 tarihinde Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığının ardından kabul edilen yaptırımlarla ilgili petrol ithalatına ilişkin Sık Sorulan Sorular (“SSS”) yayımlanmıştır.

Öncelikle, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün (“Konsey Tüzüğü”) 3(m)(1) maddesinin, Konsey Tüzüğü Ek XXV'de listelenen malların üçüncü ülkelere de taşınmasını yasaklamadığı belirtilmiştir. (AB) 2022/879 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 15. resitalinde açıklandığı üzere, Konsey Tüzüğü Ek XXV'deki malların sadece AB’ye taşınması yasaktır. Bu nedenle, Konsey Tüzüğü madde 3(m)'de belirtilen tedbirlerin herhangi bir şekilde dolanılması riskini taşımaması şartıyla, bu malları üçüncü ülkelere göndermek hala mümkündür. Ancak, Konsey Tüzüğü madde 3(n)'de belirtildiği üzere, bu tür ürünlerin üçüncü ülkelere deniz yoluyla taşınmasıyla ilgili teknik yardım, finansman veya herhangi bir mali yardım yasaktır.

Bununla birlikte, Konsey Tüzüğü madde 3(m)’in, Rusya menşeili, ancak nakliye için Konsey Tüzüğü Ek'te listelenen mallarla karıştırılmış ve üçüncü bir ülke menşeili Konsey Tüzüğü Ek XXV'de listelenen malların AB’ye ithalatını yasaklayıp yasaklamadığı sorusuna açıklık getirilmiştir. Buna göre, Konsey Tüzüğü madde 3(m)(1), belirli istisnalar ve muafiyetlere tabi olarak, Konsey Tüzüğü Ek XXV'de belirtilen malların Rusya menşeili olması veya Rusya'dan ihraç edilmesi durumunda ithalatını yasaklar. Bu nedenle, ürünün Rusya menşeili olup olmadığını belirlemek gerekir. Bu amaçla AB'nin tercihli olmayan menşei kuralları geçerlidir.

Rus petrolü, diğer menşeili petrolle birlikte karışık şekilde ise; petrol, menşeine bağlı olarak fiziksel olarak ayrıştırılamayan değiştirilebilir bir malzeme olduğundan, Rusya menşeili petrol, AB'de ithal edilen, transfer edilen veya satın alınan diğer petrollerle birlikte Rusya menşeili petroldür. Rusya menşeili olmayan ürünün kesin payı Üye Devletin ulusal makamlarına açıkça kanıtlanmadıkça, menşei yaptırımlara tabidir. Böyle bir durumda, Rusya menşeili olmayan kısmın AB’ye girmesine izin verilebilir.

Bir diğer SSS ile, Konsey Tüzüğü madde 3(m)’in, Rusya menşeili ham petrol kullanılarak üretilen HS 2710 kapsamına giren petrol ürünlerinin AB'ye ithalatını yasaklayıp yasaklamadığı açıklanmıştır. Bu kapsamda, HS 2710 kapsamındaki petrol ürünleri ile ilgili olarak, yalnızca Rusya menşeili veya Rusya'dan ihraç edilenler, Konsey Tüzüğü madde 3(m)(1)'de belirtilen genel yasak kapsamına girmektedir. Menşei belirlemek için üretim sürecinin ve kullanılan bileşenlerin oranının bir analizi gereklidir. Örneğin, HS 2709 kapsamına giren Rus ham petrolünden HS 2710 kapsamına giren üçüncü bir ülkede elde edilen ve o ülkeden veya başka bir üçüncü ülkeden ihraç edilen rafine petrol ürünleri, Rus menşeili olmadığı için yaptırıma tabi olmayacaktır.

HS 2710 kapsamına giren Rus petrolü ile bu üçüncü ülkeden ihraç edilen yerel olarak üretilen petrolü karıştırarak üçüncü bir ülkede elde edilen HS 2710 kapsamına giren petrol ürünleri, Rus bileşeninin oranına bağlı olarak yaptırıma tabi tutulabilir. Menşei kuralının karşılanıp karşılanmadığını görmek için olay bazında bir analiz gerekmektedir.

Konsey Tüzüğü madde 3(m)(9)'daki “Rusya'daki alıcının temel ihtiyaçları” ile ne kastedildiği açıklanmıştır. Belirtilen istisna, Konsey Tüzüğü’nün 13(c) ve (d) maddelerinin uygulanmasıyla yaptırımlara tabi olan Rusya'da yerleşik AB gerçek veya tüzel kişilerine, örneğin, arabalarına yakıt ikmali yapmak veya evlerini ısıtmak gibi kendi günlük tüketimleri için Konsey Tüzüğü Ek XXV'de listelenen malları satın almalarına izin vermektedir. Bu genellikle Rusya'yı ziyaret eden AB turistleri, Rusya'da yaşayan AB kişileri, AB insani yardım sağlayıcıları vb. için geçerlidir. Aynı zamanda, Rusya'daki bir AB teşebbüsünün malları kendi kullanımı için satın alması gereken bir şubesi için de geçerli olacaktır. Bununla birlikte, örneğin yeniden satış veya arıtma için bu tür malların satın alınmasını kapsamamaktadır.

Ek olarak, bir AB operatörünün, 4 Haziran 2022 tarihinden önce AB’ye ithal edilen Konsey Tüzüğü Ek XXV'de belirtilen malları yeniden satabileceği açıklanmıştır. Konsey Tüzüğü madde 3(m)'de belirtilen yasak, 4 Haziran 2022 tarihinden önce AB topraklarında serbest dolaşıma girmiş olan mallar için geçerli değildir.

Bir başka SSS ile ise, Konsey Tüzüğü madde 3(m)(c)'de belirtilen istisnanın ne tür bir durumu kapsadığı açıklanmıştır. Bu hüküm, Konsey Tüzüğü 3(m)(1) ve 3(m)(2) maddesinde belirtilen ithalat yasağının, Rusya menşeili olmayan ve bir Rus gerçek veya tüzel kişiliğine ait olmayan ancak AB'ye ihracı amacıyla Rusya'da yüklenmiş veya Rusya'dan yola çıkmış veya Rusya üzerinden transit geçmiş olan Konsey Tüzüğü Ek XXV'de listelenen mallar için geçerli olmadığını açıklığa kavuşturmaktadır.

AB operatörleri ve ulusal makamların, Konsey Tüzüğü madde 3(m)(3)(d)'de belirtilen boru hattıyla ham ithalat istisnalarından veya 5. ve 6. paragraflarda belirtilen Bulgaristan ve Hırvatistan için belirli istisnalardan yararlanan diğer Üye Devletlerden Konsey Tüzüğü Ek XXV'de listelenen malları satın almadan önce uygun durum tespiti yapmaları gerektiği açıklanmıştır. Bu tür malları satın alırken Rusya menşeili, Rusya'dan ihraç edilmemiş veya Rusya menşeili veya Rusya'dan ihraç edilen ham petrolden elde edilen petrol ürünü olmadığından emin olmak için gerekli kontrollerin yapılması gerekmektedir.

Boru hattı ile ithal edilen ham petrolden elde edilen rafine edilmiş petrol ürünlerinin 5 Şubat 2023 tarihinden itibaren diğer Üye Devletlere veya üçüncü ülkelere transfer veya nakletme yasağının, Rus ham petrolünün ve başka bir ülkeden ham petrolün rafine edilmesinin sonucu olan harmanlanmış ürünleri de kapsayıp kapsamadığına ilişkin soruya cevaben Rusya menşeili, ancak nakliye için Konsey Tüzüğü Ek'te listelenen mallarla karıştırılmış ve üçüncü bir ülke menşeili Konsey Tüzüğü Ek XXV'de listelenen malların AB’ye ithalatına ilişkin soruya atıf yapılmış ve aynı yaklaşımın izlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Bununla birlikte, Konsey Tüzüğü 3(m) maddesi, Rusya'dan altyapısını kullanarak geçecek bir boru hattı ile Rusya dışındaki üçüncü bir ülkeden AB'ye petrol ithalatına izin veriyor mu sorusu cevaplanmıştır. Bu kapsamda, şu an için, Rusya'dan ve dolayısıyla Rusya'dan geçen üçüncü ülkelerden petrol boru hattı ile ithalat kısıtlaması yoktur. Ancak, üçüncü bir ülkeden gelen bu tür petrolün Rusya menşeili petrolle karıştırılması durumunda, ortaya çıkan ürünün diğer Üye Devletlere veya üçüncü ülkelere transfer edilip edilemeyeceğini belirlemek için yine Rusya menşeili, ancak nakliye için Konsey Tüzüğü Ek'te listelenen mallarla karıştırılmış ve üçüncü bir ülke menşeili Konsey Tüzüğü Ek XXV'de listelenen malların AB’ye ithalatına ilişkin yaklaşımın izlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Ayrıca SSS ile, Konsey Tüzüğü madde 3(m)(8)'de belirtilen yeniden satış yasağının, bir Üye Devletin ham petrolünü başka bir Üye Devlette yerleşik bir teşebbüs kullanarak satın aldığı durumlarda, bu aracının petrolün fiziki teslimatını almaması koşuluyla geçerli olmadığı açıklanmıştır. Bahsi geçen Konsey Tüzüğü madde 3(m)(8), boru hattıyla Üye Devletlere teslim edilen ham petrolün diğer Üye Devletlere transferini veya taşınmasını yasaklamaktadır. Petrolün aracının yerleşik olduğu Üye Devlete teslimatı yoksa, aracının kullanılması Konsey Tüzüğü madde 3(m)(8)’de belirtilen yeniden satış yasağı kapsamına girmemektedir.

Konsey Tüzüğü madde 3(m)(3)(a) ve (b)'de özellikle “tali sözleşmeler”e ilişkin olarak düzenlenen geçiş sürelerinde akdedilen sözleşmelerin bildirim yükümlülüğü, sigorta sözleşmeleri veya deniz taşımacılığına eşlik eden hizmetler için sözleşmelerin bildirimi de gerektirmemektedir. Böyle bir yorum, ilgili AB operatörleri ve ulusal yetkili makamlar üzerinde makul olmayan bir idari yük yaratacaktır. Yalnızca malların ithalatına ilişkin sözleşmeler bildirilmelidir.

Ek olarak, Konsey Tüzüğü madde 3(m), Rusya menşeili veya Rusya'dan ihraç edilen ve madde 3(m) 3(a) ve (b)'de belirtilen geçiş süreleri boyunca boru hattıyla teslim edilen ham petrolün diğer Üye Devletlere veya üçüncü ülkelere transferine veya taşınmasına izin veriyor mu sorusuna açıklık getirilmiş ve bu ham petrolden elde edilen rafine ürünlere ilişkin de açıklama yapılmıştır. Ham petrol (CN 2709 00) ile ilgili olarak, boru hattıyla ithal edilen bu tür ham petrolün başka bir Üye Devlete veya üçüncü ülkelere transferi veya nakliyesi 4 Haziran 2022'den itibaren yasaktır. Bu tür ham petrolden elde edilen petrol ürünleri (CN 2710) için, yasak sadece 5 Şubat 2023 tarihinden itibaren geçerlidir ve Çekya için daha uzun bir geçiş süresi vardır.  Boru hattıyla ithal edilen ham petrolden rafine edilmiş petrol ürünlerinin (CN 2710) 8 aylık geçiş süresi boyunca başka bir Üye Devlete veya üçüncü ülkeye transferi veya nakliyesi ise yasak değildir.

Son olarak, 'yakın vadeli teslimat için tek seferlik işlem' ifadesinin spot piyasa işlemleri olarak anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. Yapılan sözleşme birden fazla teslimatı öngöremez ve petrol, işlemin tamamlanmasından sonra en geç 30 gün içinde teslim edilmelidir. Bu tür tek seferlik işlemlerle ilgili olarak, Konsey Tüzüğü, bunların bildirimlerinin tamamlanmasından itibaren 10 gün içinde yapılmasını öngörmektedir. Bu, malların nihai tesliminden sonraki 10 gün içinde anlaşılmalıdır.

Şafak Herdem, Esra Temur