Avrupa Bankacılık Otoritesi’nden Kara Para Aklama ve Terörün Finansmanı ile Mücadelede Yeni Düzenleme

Avrupa Bankacılık Otoritesi (“EBA”), 2 Ağustos 2021 tarihinde, kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede (“AML/CFT”) uyum görevlilerinin rolü, görevleri ve sorumluluklarına ilişkin yeni kılavuz (“Taslak Kılavuz”) hakkında kamuoyunun görüşünün alınmaya başlandığını duyurmuştur. Taslak Kılavuz, grup düzeyinde de dahil olmak üzere geniş AML/CFT yönetişim düzenine ilişkin hükümler içermektedir.

Taslak Kılavuz’da EBA'nın, Avrupa Birliği'nin (“AB”) finansal sisteminin kara para aklama ve terörün finansmanı (“ML/TF”) amaçları için kullanılmasını önleme görevi ve AB finans sektörünün ML/TF'ye karşı mücadelesine liderlik etme, izleme ve koordine etme yetkisi kapsamında, mali sektör operatörlerinin AML/CFT denetim düzenlemeleri hakkında yetkili makamlar ve finans sektörü operatörleri tarafından ortak bir anlayışa ulaşmayı amaçladığı belirtilmiştir. Bu kapsamda, tutarlı ve gerektiği şekilde uygulanan ortak bir anlayışın, AB'nin AML/CFT savunmalarını güçlendirmekte büyük bir rol oynayacağı vurgulanmıştır. EBA tarafından yapılan açıklamada Taslak Kılavuz ilkelerinin, AB düzeyinde ilk kez AML/CFT denetim düzeninin tamamını kapsamlı bir şekilde ele aldığı belirtilmiştir.

Taslak Kılavuz’da, Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin, ML/TF amacıyla finansal sistemin kullanımının önlenmesiyle ilgili 20 Mayıs 2015 tarihli 2015/849 sayılı Direktifi’nin (“Direktif”), finans sektörü operatörlerinin ML/TF risklerini etkin bir şekilde azaltmak ve yönetmek için politika, kontrol ve prosedürlere sahip olmalarını gerektirdiği açıklanmıştır. Direktif uyarınca, işin büyüklüğü ve niteliği ile ilgili olarak uygun olan hallerde, finans sektörü operatörlerinin, yönetim düzeyinde bir uyum görevlisi atamak zorunda olduğu belirtilmiştir. Direktif ayrıca, bir yönetim organına sahip finans sektörü işletmecilerinin, AML/CFT gerekliliklerine uymak için gerekli kanun, yönetmelik ve idari hükümlerin uygulanmasından nihai olarak sorumlu olan yönetim organının üyesini de belirlemelerini öngörmektedir. Taslak Kılavuz’da bu düzenlemelerin, finans sektörü operatörlerinin denetim ve risk yönetim sistemleri ile ilgili diğer sektörel kanunlardaki gereklilikleri ve üst düzey fonksiyon sahipleri için uygunluk gerekliliklerini tamamladığı belirtilmiştir.

Bununla birlikte Taslak Kılavuz’da, Direktif’te belirtilen gerekliliklerin farklı sektörler ve üye devletler arasında eşit olmayan bir şekilde uygulanması ve bunların her zaman etkin bir şekilde uygulanmamasının AB'nin finansal sisteminin bütünlüğü için olumsuz sonuçlar doğurabileceği vurgulanmıştır. Ayrıca Taslak Kılavuz ile, AML/CFT uyum görevlisinin ve yönetim organının rolü, görevleri ve sorumlulukları ve grup düzeyinde de dahil olmak üzere nasıl etkileşimde bulundukları konusunda net beklentileri belirlenmiştir. Ek olarak, AML/CFT uyum görevlilerinin, kendi inisiyatifleriyle, iç AML/CFT önlemlerinin yönetişim ve yönetim işlevinde yönetim organına uygunluğunu ve etkinliğini sağlamak için gerekli veya uygun tüm önlemleri önerme yetkilerini gerektiren yeterli bir kıdem düzeyine sahip olmaları gerektiği de açıklanmıştır.

Bununla birlikte, yönetim kurulu üyelerinin veya üst düzey yöneticinin, böyle bir kurulun bulunmadığı bir durumda, genel AML/CFT işlevinden ve grup AML/CFT uyum görevlilerinin işlevlerinden sorumlu olan görev ve rolleri belirlenmiş olup yönetim organı tarafından alınan bilgilerin, bilinçli kararlar alabilmesi için yeterince kapsamlı olması gerektiği ifade edilmiştir. Bu kapsamda, AML/CFT uyum görevlisinin faaliyet raporuna asgari olarak dahil edilmesi ve daha sonra yönetim organına sunulması gereken temel bilgiler ortaya koyulmuştur.

Taslak Kılavuz ayrıca bir finansal hizmetler operatörünün bir grubun parçası olduğu durumlar için de geçerli olduğu olup AML/CFT çerçevesinde tüm grubu veya grubun büyük bir bölümünü etkileyen eksikliklerin giderilmesinin yanı sıra grup çapında etkili AML/CFT politika ve prosedürlerinin oluşturulmasını ve uygulanmasını sağlamak üzere ana şirket tarafından bir grup AML/CFT uyum görevlisinin atanmasını öngörülmektedir.

Ek olarak, Taslak Kılavuzun Avrupa Denetim Makamları’nın kılavuzlarını tamamladığı belirtilmekle birlikte bu kılavuzlar: (i) 2013/36/EU Yönergesi kapsamında iç yönetişime ilişkin EBA Kılavuzları, (ii) Yönetim organı üyelerinin ve kilit fonksiyon sahiplerinin uygunluğunun değerlendirilmesine ilişkin ortak EBA ve ESMA Kılavuzları, (iii) MiFID II uyumluluk işlevi gereksinimlerinin belirli yönlerine ilişkin ESMA Kılavuzları, (iv) Yönetişim sistemine ilişkin EIOPA Kılavuzları, (v) Dış kaynak kullanımı düzenlemelerine ilişkin EBA Kılavuzları, (vi) Bulut hizmeti sağlayıcılarına dış kaynak kullanımına ilişkin EIOPA Kılavuzları, (vii) Bulut hizmeti sağlayıcılarına dış kaynak kullanımına ilişkin ESMA Kılavuzları,  ve (viii) 2013/36/EU sayılı Direktif kapsamında ihtiyatlı denetim otoriteleri, AML/CFT denetçileri ve Mali İstihbarat Birimleri arasında işbirliği ve bilgi alışverişine ilişkin gelecek EBA Kılavuzları olarak sıralanmıştır.

Son olarak, Taslak Kılavuz’da belirtilen hükümlerin, finans sektörü işletmecisinin türü, büyüklüğü, iç organizasyonu, faaliyetlerinin niteliği, kapsamı ve karmaşıklığı ve finans sektörü işletmecisinin maruz kaldığı ML/TF riskleri ile etkili ve orantılı bir şekilde uygulanması gerektiği belirtilmekle beraber kabul edildikten sonra, Taslak Kılavuz hükümlerinin, Direktif kapsamında yer alan tüm finans sektörü işletmecileri için geçerli olacağı açıklanmıştır.

Simge Kılıç, Esra Temur