TR-TR 
EN-US Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından, 24 Mayıs 2022 tarihinde Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığının ardından kabul edilen yaptırımlarla ilgili genel sorulara ilişkin Sık Sorulan Sorular (“SSS”) yayımlanmıştır.
Öncelikle Komisyon’un, ekonomik operatörlerin kısıtlayıcı önlemlere uyumunu kolaylaştırmak için daha fazla rehberlik güncellemesi sağlamayı amaçladığı ve (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün belirli hükümlerinin uygulanmasına ilişkin Komisyon Kılavuzu’nun hala geçerli olduğu belirtilmiştir.
Bir SSS ile, Komisyon’un, hedeflenen malların tüm TARIC kodlarının yanı sıra yaptırım uygulanan tüm gerçek kişi ve teşebbüslerle birleştirilmiş bir metninin yayımlanıp yayımlanmayacağına açıklık getirilmiştir. Varlık dondurma işlemine tabi tüm gerçek kişi ve teşebbüslerin listesiyle ilgili olarak ise, Komisyon tüm hedeflenenlerin bir Konsolide Listesini idare etmektedir. TARIC kodları ile ilgili olarak, TARIC ve Gözetim veri tabanları, hedeflenen tüm malları içerecek şekilde güncellenmiştir. Son olarak, Komisyon’un kendi web sitesinde SSS yayımlamaya başlandığı belirtilmiştir.
Bir diğer SSS ile, Konsey Kararı ve Konsey Tüzüğü’nün nasıl etkileştiği ve hangisinin kime uygulandığı açıklanmıştır. Konsey Kararı Avrupa Birliği (“AB”) Üye Devletler için bağlayıcıdır ve Konsey Tüzüğü AB Üye Devletlerinin yargı yetkisine tabi olan tüm kişiler için doğrudan bağlayıcıdır. Buna Üye Devlet vatandaşları, teşebbüsler, bir Üye Devletin kanunlarına göre kurulmuş veya oluşturulmuş teşebbüsler ve kuruluşlar ile AB topraklarında iş yapan kişiler dahildir. Konsey Tüzüğü ile, Konsey Kararı’nda kararlaştırılan belirli tedbirler AB hukukunda yürürlüğe girmektedir.
Bununla birlikte Komisyon tarafından yapılan açıklamaya göre, Avrupa Birliği'nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’nın 215. maddesi uyarınca kabul edilen yaptırımlar, Ortak Dış ve Güvenlik Politikası'nın amaçlarını takip etmektir. Bu hedefler doğrultusunda, uyruğuna bakılmaksızın hangi kişilerin bu önlemlere tabi olacağı da dahil olmak üzere, yaptırımların kapsamına Konsey karar vermektedir. Ek olarak, yaptırımlar, AB teşebbüsleri ve gerçek kişileri için sonuçları mümkün olduğunca sınırlandırırken, Rus ekonomisi üzerindeki olumsuz etkiyi en üst düzeye çıkarmak için tasarlanmıştır.
Ayrıca, AB gerçek kişilerinin bir Rus bankasında banka hesabı bulunan Rus gerçek kişilerine ödeme yapmaları için genel bir yasak olmadığı açıklanmıştır. Bununla birlikte, bir ödemenin diğer yasakları ihlal etmemesini sağlamak önemlidir. Bir AB kredi kurumunda mevduat için para almak, yalnızca (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü madde 5(b)(1)'de belirtilen özel durum kapsamında yasaklanmıştır. Mevduat kabul etme yasağı, para yatıran kişinin bir bir Üye Devlet, Avrupa Ekonomik Alanı veya İsviçre üyesi bir ülke vatandaşı veya bu ülkelerden birinde geçici veya daimî oturma iznine sahip bir kişi olması durumunda uygulanmayacaktır. AB ile Rusya arasında yasak olmayan sınır ötesi mal ve hizmet ticareti için gerekli olan AB kredi kuruluşlarında mevduata Rusya vatandaşları veya Rusya'da ikamet eden gerçek kişiler veya Rusya'da yerleşik tüzel kişiler, teşebbüsler veya kuruluşlardan gelseler bile izin verilmektedir.
Bir diğer SSS ise, Rusya'da kayıtlı bir teşebbüsle yapılmış ve mevcut yaptırımların yürürlüğe girmesinden önceye dayanan bir sözleşmesi olan AB'de yerleşik küçük bir girişimcinin mevcut sözleşme kapsamında yine de Rus teşebbüsüne ödeme yapıp yapamayacağına, Rus teşebbüsü tarafından düzenlenen ödemeleri alıp alamayacağına yönelik açıklama yapılmıştır. Buna göre, AB girişimcilerinin Rusya'da kayıtlı teşebbüslere ödeme yapmaları için genel bir yasak yoktur. Ancak yine ödemenin diğer yasakları ihlal etmediğinden emin olmak önemlidir. Ulusal yetkili makamlar, yukarıdaki durumlardan herhangi birinin olup olmadığını belirlemede ve ticareti yapılan mal veya hizmetlere dayalı olarak, sözleşmenin hangi tarihe kadar ifa edilebileceğini belirlemede yardımcı olacaktır. Rus teşebbüsleri tarafından yapılan ödemelerin alınmasına ilişkin genel bir yasak da yoktur.
İlaveten, bir AB Üye Devletinde daimî ikametgahı olan ve serbest olarak çalışan bir Rus vatandaşının bankasından, mevcut yaptırımlar bağlamında Rus uyruğu nedeniyle hesaplarının kısıtlandığını belirten bir mektup alması ve bazı müşterilerinin, onun lehine ödeme emirlerinin reddedildiğini bildirmesi ile ilgili bankası daha fazla ayrıntı verememiştir. SSS ile, bu kişinin müşterileriyle yaptığı sözleşmeler kapsamında verdiği hizmetler için ödeme almaya devam edip edemeyeceğine ve bankasının hesaplarını kısıtlama hakkı olup olmadığına yönelik açıklama yapılmıştır. İki taraf da (AB) 269/2014 sayılı Konsey Tüzüğü kapsamında belirlenen bir kişi değilse ve (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü kapsamında ticareti yasaklanmış hizmetler sunulmuyorsa, bankanın hesabı kısıtlaması için hiçbir neden görülmemiştir. Yaptırımlar, Rus uyruğuna dayalı olarak hesaba yapılan ödemeleri reddetmek için yasal bir dayanak sağlamamaktadır. Ayrıca, bir AB Üye Devletinde daimî oturma izni olan kişilerin, (AB) 833/2014 Sayılı Konsey Tüzüğü Madde 5 (b) (2) uyarınca hesap bakiyesinin 100.000-Euro'yu aşması durumunda Rus uyruklulardan veya Rusya'da ikamet eden gerçek kişilerden veya Rusya'da yerleşik tüzel kişilerden, teşebbüslerden veya kuruluşlardan mevduat alma yasağından da muaf olduğu belirtilmiştir.
Rusya ve Belarus'a yönelik yaptırım rejimleri bağlamında sözleşmenin ne olduğuna ilişkin soruya cevaben Komisyon, "sözleşme" teriminin, 2014'ten beri yürürlükte olan ve Rusya'nın Ukrayna'daki durumu istikrarsızlaştıran eylemleri göz önüne alındığında kısıtlayıcı tedbirlere ilişkin (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü dahil olmak üzere çoğu AB yaptırım rejiminde halihazırda kullanıldığını belirtmiştir. Taraflar arasında bağlayıcı bir taahhüt anlamına gelmektedir. Böyle bir anlaşma, geçerliliği ve bir işlemin yürütülmesi için gerekli tüm unsurları içermelidir. Miktarları veya fiyatı belirtmeyen çerçeve sözleşmelerin çoğu, bu nedenle, önceki sözleşmelerin ifası için öngörülen istisnalar açısından bir sözleşme olarak kabul edilmeyecektir.
Başka bir SSS ile, AB teşebbüslerinin, Rus teşebbüslerine veya gerçek kişilerine yaptırımlar uygulanmadan önce devreye alınan hizmetler veya ürünler için ödeme alıp alamayacağı sorusuna açıklık getirilmiştir. Buna göre, (AB) 269/2014 Sayılı Konsey Tüzüğü, AB operatörlerinin Ek I kapsamında belirlenen kişilere belirlenen kişinin kendi kaynaklarının iadesi de dahil olmak üzere hediye, satış, takas veya diğer yollarla doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir fon veya ekonomik kaynak sağlamasını yasaklamaktadır. Bir AB teşebbüsünün, yeterli ödeme karşılığında bile olsa, bu kişilere ürün veya hizmet satmasına veya teslim etmesine izin verilmemektedir. Fonların veya ekonomik kaynakların listelenen kişi tarafından bir ödeme için kullanılması ve ödemenin listelenen veya onun yararına yapılmaması şartıyla, listelenen bir kişi tarafından yapılan bir sözleşme veya anlaşma kapsamında yerine getirilmesi gereken önceki sözleşmeler veya bu kişinin Ek I'e dahil edildiği tarihten önce ortaya çıkan bir yükümlülük de dahil olmak üzere, bu yasağın birtakım istisnaları vardır. Ancak bu, ilgili ulusal yetkili makamdan önceden alınacak bir izne tabidir.
Bununla birlikte bir SSS’de, ABD yaptırımlarının 30 günlük bir geçiş dönemi öngördüğü belirtilmiş ve AB yaptırımları için herhangi bir geçiş dönemi belirlenip belirlenmediği sorulmuştur. Bu kapsamda, Komisyon tarafından, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nü değiştiren (AB) 328/2022 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 25 Şubat'ta kabul edilerek yayımlandığı ve ertesi gün yürürlüğe girdiği belirtilmiştir. (AB) 328/2022 sayılı Konsey Tüzüğü'nde genel uygulamaya ilişkin herhangi bir geçiş dönemi öngörülmemiştir. Bununla birlikte, bazı özel yasaklar, bir yavaşlama dönemi öngörmektedir. Ek olarak, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün ilgili hükümlerinde aksi belirtilmedikçe, değişikliğin yürürlüğe girdiği gün itibariyle ihracat yasakları uygulanmaya başlanmaktadır.
Ayrıca, (AB) 883/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün, AB ana teşebbüslerinin Rus yan teşebbüsleri için geçerli olup olmadığı açıklanmıştır. Buna göre, AB yaptırımları AB dışında geçerli değildir. 883/2014 sayılı Konsey Tüzüğü AB sınırları içinde; bir Üye Devletin yargı yetkisi altındaki herhangi bir uçak veya gemide; bir Üye Devletin vatandaşı olan AB sınırları içinde veya dışında bulunan herhangi bir kişiye; bir Üye Devletin kanunlarına göre kurulmuş veya teşkil edilmiş olan, AB toprakları içinde veya dışında bulunan herhangi bir tüzel kişi, kurum veya kuruluşa; AB içinde tamamen veya kısmen yapılan herhangi bir iş ile ilgili olarak herhangi bir tüzel kişi, kurum veya kuruluşa uygulanmaktadır. Bu nedenle, AB yaptırımlarına hem gerçek hem de tüzel tüm AB kişileri ve dolayısıyla AB'deki Rus teşebbüslerinin yan teşebbüsleri de dahil olmak üzere tüm AB teşebbüsleri uymalıdır. AB teşebbüslerinin Rus yan teşebbüsleri de AB üyesi olarak kalır ve dolayısıyla (AB) 883/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’ne bağlıdır. Buna karşılık, AB teşebbüslerinin Rus yan teşebbüsleri, bir Üye Devletin kanunlarına göre değil, Rus kanunlarına göre kurulmuştur, dolayısıyla yaptırımlarla bağlı değildirler. Bununla birlikte, AB teşebbüslerinin, örneğin yaptırımlara aykırı kararları onlara devrederek veya Rus yan kuruluşu tarafından bu tür kararları onaylayarak, AB ana teşebbüsü için geçerli olan yaptırımları atlatmak için Rus yan teşebbüslerini kullanmaları yasaklanmıştır.
Ticaretle ilgili yasaklar bağlamında transfer teriminin nasıl yorumlanması gerektiğine açıklık getirilmiştir. (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'ndeki ticaretle ilgili yasaklar, diğer birçok yaptırım düzenlemesinde olduğu gibi, fiili ihracat veya ithalat çevresinde maksimum bir dizi işlemin yasaklanmasını sağlamak için çok geniş bir şekilde hazırlanmıştır. Bu, ihracata ek olarak, AB yaptırımlarının, ilgili ürünlerin belirli lehtar kategorilerine satışını ve tedarikini veya belirli bölgelerde kullanılması ile birlikte, ithalata ek olarak, ilgili ürünlerin belirli lehtar kategorilerine satın alınmasını veya belirli bölgelerde kullanılmasını da yasakladığı anlamına gelmektedir. Her iki durumda da, ilgili ürünlerin transferi, bunların alım veya satımıyla ilgili aracılık hizmetleri, teknik ve mali yardımlar da yasaktır. Spesifik olarak, transfer, sadece malların gümrük kontrolleri yoluyla hareketi değil, aynı zamanda yükleme ve aktarma dahil malların taşınması gibi bir operasyon yelpazesini kapsayan geniş bir kavramdır. Transfer yasağı, yalnızca gerçek bir ithalat veya ihracatla ilgili olarak değil, aynı zamanda bu ürünler AB'ye girmeyip Rusya ile üçüncü bir ülke arasında transfer edildiğinde ve bunun tersi olduğunda da geçerlidir. Böyle bir durumda, AB operatörlerinin yukarıda açıklandığı gibi transfer hizmetlerini sağlaması yasaktır.
Son olarak SSS ile, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü madde 11’in, (1) 'de (a), (b) veya (c) kapsamında belirtilen ve bir AB işletmecisinin (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’ne uygunluğu nedeniyle zarar gördüğü iddia edilen bir meslektaşı tarafından yapılan performansı bu (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü tarafından doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen herhangi bir sözleşme veya işlemle bağlantılı taleplerle ilgili olduğu belirtilmiştir. Bu madde, AB operatörlerini, bu tür sözleşme veya işlemle bağlantılı olarak herhangi bir türdeki hasar taleplerini karşılamak zorunda kalmaktan korumayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, belirli finansal araçları etkileyebilecek diğer kısıtlayıcı önlemlere halel getirmeksizin, AB operatörlerinin bir finansal aracın tasfiyesi talebini, bu tür bir tasfiyenin madde 11'de atıfta bulunulan bir tahvil, garanti veya tazminatın ödenmesiyle ilgili olması halinde yerine getirmesi gerekmeyecektir.
Şafak Herdem, Esra Temur
