Sincan Uygur Özerk Bölgesindeki İnsan Hakları İhlallerine İlişkin ABD Yaptırımları

ABD Dışişleri Bakanlığı, ABD Hazine Bakanlığı, ABD Ticaret Bakanlığı ve ABD İç Güvenlik Bakanlığı, 1 Haziran 2020 tarihinde ABD’nin dış politikaları kapsamındaki yaptırım uygulamaları nezdinde Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesinde gerçekleşen insan hakları ihlalleri ile bağlantılı işlemler ile tedarik zinciri bağlantıları olanlar için riskleri belirten bir ortak rehber (“Rehber”) yayımladı. İlgili Rehberde, belirtilenlerle sınırlı olmamak üzere; şirketlerin, bireylerin, akademik kurumların ve yatırımcıların, ticaret zincirlerinde Sincan bölgesindeki insan hakları ihlallerinin dışında, Sincan’dan zorla çalıştırma yoluyla işçi istihdam eden ancak bu bölge dışında bulunan işletmelerin de ilgili kurumlara/bireylere aynı oranda itibari, ekonomik ve hukuki risk barındırdığının altı çizilmektedir.

Rehberde riskli olduğu belirlenen sektörler arasında; tarım, temizlik malzemeleri, inşaat, pamukçuluk, elektronik montaj ekstraktları (bakır, kömür, petrol, hidrokarbon, uranyum, çinko), peruk ve saç aksesuarları, gıda işleme tesisleri, yiyecek, şeker, otelcilik ve oyuncak belirtilmiştir. Buna göre, Rehberde riskli sektörler ve aşağıda yer alan sıralı faaliyetler ile bağlantılı ticari ilişkileri bulunan kişi veya kurumların bu eylemlere katılım durumuna göre ABD yasaları tahtında yaptırıma uğrama riski söz konusu olabilecektir:

i. Sincan'daki Çin Hükümeti için gözetleme araçları geliştirilmesine yardımcı olmak (Kamera, konum takip teknolojisi, biyometrik cihazlar, bilgisayarlar, mikroçipler, mikroişlemciler veya gözetleme kapasitesine sahip diğer cihazların satımı veya tedariki; Çin Hükümet yetkilileri ve departmanları veya kullandıkları veya geliştirdikleri ürün veya hizmetlerin özellikle azınlık gruplarının üyelerine karşı kullanılan bir gözetim sisteminin geliştirilmesine veya uygulanmasına yardımcı olduğu bilinen Çinli şirketlerle yapılan ortak girişimlere katılım sağlanması),

ii. Sincan'da veya Çin'in başka yerlerinden gelen bireylerin tedarik zincirlerinde zorla çalıştırılmasına yardım etmek veya çalıştırılmasını gerektiren işlemlerde bulunmak,

iii. Uygurları ve diğer Müslüman azınlık grup üyelerini tutuklamak için kullanılan toplama kamplarının inşasına ve / veya zorla işçi çalıştırmayla ilişkilendirilebilecek benzeri üretim tesislerinin yapımına yardımcı olmak.

Rehberde ayrıca, söz konusu faaliyetlerin tanımlanması adına ilgili kişi ve kurumların ticari ilişkilerini ve yatırımlarını gözden geçirirken dikkate almaları gereken hazırlayacakları bir yaptırım uyum programı ile yaptırıma uğrama risklerini azaltabileceği tavsiye edilmektedir.

Şafak Herdem, Deniz Çelikkaya