Avrupa Birliği Yaptırımları: Rusya 10. Yaptırım Paketi

Avrupa Konseyi (“Konsey”), Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin birinci yılının dolmasını takiben 25 Şubat 2023 tarihinde Rusya’ya karşı 10. yaptırım paketinin uygulanmasına karar vermiştir. Yeni yaptırım paketi ile genel anlamda yaptırım listelerine yeni kişi ve kurumlar eklenmiş, AB ihracat ve ithalat yasakları genişletilmiş, yaptırımların icrası için ve yaptırımların etrafından dolanılmasına karşı önlemler benimsenmiş, finans ve medya sektöründe ek yaptırımlar uygulanmıştır.

Yaptırım Listeleri

10. yaptırım paketi ile aralarında Rusya yüksek devlet görevlileri ve karar mercileri ile askeri liderlerinin de bulunduğu toplam 87 kişi ve 34 kurum yaptırım listelerine eklenmiştir. Hedef alınanlar arasında İran’da Rusya ordusunu destekleyen insansız hava araçları ve bileşenlerin hazırlanmasına katkıda bulunan kişiler, Rusya Wagner grubu ve destekçileri ile bunların Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerdeki faaliyetleri de bulunmaktadır.

İthalat ve İhracat Kısıtlamaları

Yeni yaptırım paketi Rusya’nın askeri kapasitesine ve teknolojik gelişimine katkıda bulunan hassas çift kullanımlı ve gelişmiş teknolojiler için yeni ihracat kısıtlamaları getirmektedir. Bu kısıtlamalara insansız hava araçları, füzeler, helikopterler ve diğer araçlar gibi Rus silah sistemlerinde kullanılan ek elektronik bileşenler ile bir takım nadir elementler ve askeri kullanıma uygun termal kameralar da dahildir. Bunlara ek olarak ilk defa aralarında AB bileşenlerini kullanarak Rusya’ya askeri insansız hava araçları sağlayan İran kişi ve kurumlarının bulunduğu, Rus askeri endüstrisi ile ilişkili son kullanıcılar listelere dahil edilmiştir.

Rusya’nın askeri amaçlı kullanımına kolaylıkla yönlendirilebilecek olmaları nedeniyle ek ihracat kısıtlamalarına tabi tutulan kalemler arasında ise aşağıdakiler yer almaktadır:

§  henüz yasaklanmamış olan ağır kamyonlar ve parçaları ile kar ve benzeri özel kullanıma uygun araçlar gibi vasıtalar;

§  elektrik jeneratörü, dürbün, radar, pusula gibi Rusya ordusunun kullanımına sunulması kolay ürünler;

§  köprü ve kule benzeri yapı inşası için kullanılan ürünler, forklift, vinç gibi ürünler;

§  Rusya’nın endüstriyel kapasitesini geliştiren elektronikleri, makine parçaları, metallerin işlenmesinde kullanılan makineler gibi kritik ürünler;

§  komple endüstriyel tesisler;

§  havacılık endüstrisinde kullanılan ürünler

Yüksek gelir getirici Rus ürünlerinden bitümen ve asfalt gibi ilişkili malzemeler ile sentetik kauçuk ve karbon siyahlarının AB’ye ithalatı da yasaklanmıştır.

Finans ve Medya Sektörü Yaptırımları

Üç yeni Rus bankası malvarlığı dondurulan kuruluşlar listesine, iki yeni Rus medya kuruluşu ise medya yasaklarına eklenmiştir.

Yaptırımların İcrası ve Etrafından Dolanılmasına İlişkin Tedbirler

10. Yaptırım paketi ile yaptırımların uygulanmasını güçlendirici ve yaptırımların etrafından dolanılmasını engellemeye yönelik yeni tedbirler de benimsenmektedir. Bunlar arasında Rusya Merkez Bankasının malvarlıklarına ilişkin yeni bildirim yükümlülükleri, dondurulmuş ve dondurulması gereken malvarlıklarına ilişkin bildirim yükümlülükleri, AB ve Rusya arasında doğrudan veya üçüncü ülkeler üzerinden gerçekleşecek özel uçuşların önceden bildirilmesi zorunluluğu ve çift kullanımlı ürünlerin ve silahların üçüncü ülkelere ihracatında Rusya üzerinden transit geçişinin yasaklanması yer almaktadır.

Diğer Tedbirler

AB üye ülkelerinin kritik altyapı şirketlerinin yönetim organlarında Rus vatandaşlarının yer alması yasaklanmıştır. Bunun yanı sıra AB’den Rusya’ya yatırımları caydırmayı ve mevcut yatırımların geri çekilmesini teşvik etmeyi amaçlayan önlemler alınmıştır.

Sıvılaştırılmış doğalgaz hariç olmak üzere, Rus vatandaşları ile kurum ve kuruluşlarının AB üyesi ülkelerdeki gaz depolarında gaz kapasitesi rezervasyonu yapmaları yasaklanmıştır. Bu yasak ile Rusya’nın elindeki gaz rezervini AB ülkelerine karşı kullanması ile enerji sektörünü olumsuz etkileyebilecek market manipülasyonunun engellenmesinin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

Şafak Herdem, Kortan Gödekoğlu