Avrupa Birliği Yaptırımları: Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Güncellenen Sık Sorulan Sorular

Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından, belirli kamu iktisadi teşebbüsleri ile ilişki kurma yasağına ilişkin Sık Sorulan Sorular (“SSS”) 16 Haziran 2022 tarihinde güncellenmiştir.

Öncelikle SSS ile, “adına veya talimat doğrultusunda hareket etme” kavramının ne anlama geldiği açıklanmıştır. (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü (“Konsey Tüzüğü”) madde 5aa (1) (c), bu paragrafın (a) veya (b) bentlerinde atıfta bulunulan bir tüzel kişi, kurum veya teşebbüs adına veya talimatı doğrultusunda hareket eden bir tüzel kişi, kurum veya teşebbüs ile doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir işlemde bulunmayı yasaklamaktadır.

Ekim 2019 tarihli Komisyon görüşü, bu "adına veya talimat doğrultusunda hareket etme" kavramını ve özellikle şu alıntıyı ele almaktadır: “Hedef kişi/teşebbüsün diğer tüzel kişi üzerindeki mülkiyeti veya kontrolü, hedeflenen kişi/teşebbüs adına veya yönünde hareket etme olasılığını artırmak için düşünülebilecek bir unsurdur ancak davranışın gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemede yeterli olamaz. Bir teşebbüsün hedeflenen bir teşebbüs adına mı yoksa onun talimatıyla mı hareket ettiğini değerlendirmek için kullanılabilecek bir tanım ve/veya kriterin yokluğunda, ulusal yetkili makam eldeki durumu tespit etmek için ilgili tüm koşulları dikkate almalıdır.

Bunlar, örneğin gerçek kişiler arasındaki bağlantılar dahil olmak üzere kesin mülkiyet/kontrol yapısı; sahip olunan veya kontrol edilen teşebbüsün belirtilen ticari görevleri ile birlikte işlemin niteliği ve amacı; hedeflenen varlık adına veya yönünde hareket etmenin önceki örnekleri; üçüncü şahıslar tarafından yapılan açıklamalar ve/veya talimatların hedeflenen teşebbüs tarafından verildiğini gösteren olgusal kanıtları içerebilmektedir.

Konsey Tüzüğü madde 5aa(2)'de sağlanan istisna kapsamına ilişkin olarak, bir kredi alma sözleşmesi bağlamında, ifanın, kredi limitinin 15 Mayıs 2022 tarihine kadar kullanılabileceği ve bu tarihten sonra müteakip geri ödeme yapılabileceği anlamına mı geldiği yoksa her ikisi geri ödemenin de 15 Mayıs 2022 tarihinden önce mi olması gerektiği sorusuna açıklık getirilmiştir.

Konsey Tüzüğü madde 5aa'nın amacı, Ek'te listelenen tüzel kişilerle tüm işlemleri yasaklamaktır. Bu itibarla, kredi alma sözleşmesi kapsamındaki geri ödemeler, sözleşmenin ifası niteliğinde olduğundan ve 15 Mayıs 2022 tarihine kadar sonuçlanmış olması gerektiğinden bu işlem yasağı kapsamındadır.

Ancak, 3 Haziran 2022 tarihinden itibaren, (AB) 2022/879 sayılı Konsey Tüzüğü uyarınca, 15 Mayıs 2022 tarihinden önce gerçekleştirilen sözleşmeler uyarınca belirtilen tüzel kişiler, kurumlar veya teşebbüsler tarafından ödenmesi gereken ödemelerin alınmasına paragraf 2a kapsamında izin verilmektedir.

Bir diğer SSS ile, Konsey Tüzüğü’nün 5aa(3)(c) maddesi, sözleşmenin 9 Nisan 2022'den sonra imzalandığı durumlarda, Ek XIX'te listelenen bir teşebbüsten Ek XXII kömür ürünlerinin satın alınmasına izin verilip verilmediği sorusuna açıklık getirilmiştir. Bu kapsamda, Konsey Tüzüğü madde 5aa(3)(c), Madde 3j ile, özellikle de paragraf 3'te belirtilen tasfiye süresi ile bağlantılı olarak okunmalıdır. Buna göre, 5aa(3)(c) maddesi kapsamına giren işlemler sadece 9 Nisan 2022 tarihinden önce akdedilmiş sözleşmeler için 10 Ağustos 2022 tarihine kadar mümkündür.

Son olarak, Konsey Tüzüğü madde 5aa kapsamındaki yasağın, Ek XIX'te listelenen teşebbüslere hukuk hizmetlerinin sağlanmasını da kapsıyor mu sorusu cevaplanmıştır. İlgili hukuk hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin olarak, Konsey Tüzüğü madde 5aa, AB Temel Haklar Şartı'nda korunan temel haklar, özellikle savunma hakkı ışığında yorumlanmalıdır. Bu hüküm, AB Temel Haklar Şartı'nın 47. Maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. Maddesinde atıfta bulunulan, adli işlemlerde savunma hakkının ve etkili kanun yoluna başvurma hakkının kullanılması için kesinlikle gerekli olan hizmetlerin sağlanmasını etkilememektedir.

Şafak Herdem, Esra Temur