Avrupa Birliği Yaptırımları: Menkul Kıymetlerin Satışı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından, 23 Mayıs 2022 tarihinde Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığının ardından kabul edilen yaptırımlarla ilgili bir üye devletin resmi para birimi cinsinden ifade edilen menkul kıymetlerin satış yasağına ilişkin bir dizi Sık Sorulan Sorular (“SSS”) yayımlanmıştır.

Öncelikle, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün (“Konsey Tüzüğü”) 5f maddesinde düzenlenen yasağın, 12 Nisan 2022 tarihinden sonra hem kamu hem de özel şirketler tarafından ihraç edilen devredilebilir menkul kıymetler için geçerli olduğu belirtilmiştir. Bu hükmün amacı, Rusya'daki herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin, teşebbüsün veya kuruluşun bir Üye Devletin resmi para birimi cinsinden menkul kıymetlere erişimini sınırlayarak, Konsey Tüzüğü’nde belirtilen diğer yeniden finansman yasaklarının dolanılmasını önlemektir.

İşbu yasak, yalnızca Rus vatandaşlarına veya Rusya'da ikamet eden gerçek kişilere veya Rusya'da yerleşik herhangi bir tüzel kişi, teşebbüs veya kuruluşa devredilebilir menkul kıymetlerin satışı için geçerlidir. Ne var ki bu yasak, tüzel kişilerin Rusya dışında bir ülkede kayıtlı olması durumunda, Rus vatandaşlarına veya Rusya'da ikamet eden gerçek kişilere ait tüzel kişilere uygulanmaz. Ancak hüküm, amacı veya etkisi Konsey Tüzüğü’nde yer alan yasakları dolanmak olan faaliyetlere bilerek ve kasıtlı olarak katılmayı yasaklayan Konsey Tüzüğü'nün 12. maddesi ile birlikte dikkate alınmalıdır. Bu nedenle AB operatörleri, bir Üye Devletin resmi para birimi cinsinden ifade edilen menkul kıymetleri bir Rus vatandaşının veya Rusya'da ikamet eden bir gerçek kişinin sahip olduğu bir teşebbüse satmadıklarından emin olmak için daha fazla özen göstermelidir.

Ek olarak SSS ile, yasağın, 12 Nisan 2022 tarihinden sonra ihraç edilen ve bir Üye Devletin resmi para birimi cinsinden ifade edilen devredilebilir menkul kıymetlerin yüzdesinden bağımsız olarak geçerli olduğu belirtilmiştir. Diğer bir ifadeyle, toplu yatırım kuruluşlarındaki birimler tarafından 12 Nisan 2022 tarihinden sonra ihraç edilen devredilebilir menkul kıymetlere ilişkin herhangi bir mülkiyet, yatırım veya "maruziyet", bu birimleri toplu yatırım kuruluşlarında yasak kapsamına almaktadır.

Birim sahibinin bir toplu yatırım kuruluşunda 5f(1) maddesi kapsamında devredilebilir menkul kıymetlere maruz kalan birimlere sahip olması durumunda Madde 5f(1)'deki yasak, birimlerin önceden mevcut olması gibi, birim sahibinin yasak kapsamındaki kişilere birimlerini sattığı durumları kapsamaktadır. Ayrıca, 5f(1) maddesindeki yasak, alternatif yatırım fonları için geçerli olabilecek kolektif yatırım teşebbüslerinin hisselerinin satışını da kapsamaktadır.

Bir diğer SSS ile, Konsey Tüzüğü'nün 5f maddesi uyarınca, değişken ödeme planlarının bir parçası olarak AB bankalarının Rus çalışanlarına bedelsiz hisse tahsisinin yasaklanıp yasaklanmadığına açıklık getirilmiştir. Buna göre, ödeme planının bir parçası olarak, işlem menkul kıymetlerin satışı anlamına gelmeyecek ve madde 5f kapsamına girmeyecektir.

Karşılıklı veya kooperatif bankalarının üyelerin payları ise sermaye piyasalarında pazarlık konusu olmadığı sürece, Konsey Tüzüğü’nün 1(f) maddesi anlamında "devredilebilir menkul kıymetler" olarak nitelendirilmezler. Bu nedenle, Konsey Tüzüğü'nün 5f Maddesi kapsamında değildirler.

Bir ulusal yetkili makamın yasaklanmış bir ilişkiyi keşfetmesi ve yaptırım mevzuatının olası bir ihlalinden şüphelenmesi durumunda, bir izahnameyi onaylamayı reddetmek için yeterli yasal dayanak olup olmadığı sorulmuştur. Buna cevaben, izahname yayınlamanın, fonları ve ekonomik kaynakları kullanılabilir hale getirmenin bir yolu olduğu belirtilmiştir.

Özellikle Konsey Tüzüğü, (EC) 765/2006 sayılı Konsey Tüzüğü ve (AB) 269/2014 sayılı Konsey Tüzüğü uyarınca AB yaptırımlarının ihlal edilmesinin, ilgili ulusal yetkili makamın izahnamenin onaylanmasını reddetmesi için yeterli yasal dayanağı oluşturabileceği belirtilmiştir. Yaptırımlarla ilgili düzenlemeleri uygulamak için bu kararın uygun olup olmadığına karar vermek, icra makamı olarak ulusal yetkili makamın görevidir. İhlal şüphesi durumunda, ilgili ulusal yetkili makamın izahnameyi onaylayabileceğinden emin olmak için izahnameye konu menkul kıymetlerin ihraççısından daha fazla bilgi talep etmesi ve yaptırım mevzuatının ihlal edilmediğine ilişkin yazılı teyidini istemesi gerekmektedir.

Son olarak, ulusal yetkili makamların, onaylanmış bir izahname içeren işlemlerden kaynaklanan, yaptırım uygulanan teşebbüslere ve kişilere dolaylı fon akışıyla ilgili yaptırımları ne ölçüde denetlemesi gerektiğine değinilmiştir. Buna göre, Konsey Kararı ve yaptırımlara ilişkin Konsey Tüzükleri bütünüyle doğrudan bağlayıcıdır ve tüm Üye Devletlerde doğrudan geçerlidir. Bu nedenle, ilgili yetkili makamların, yaptırımların herhangi bir ihlali veya dolaşılmasının meydana geldiğine inandıkları durumlarda, uygun önlemleri almaları gerekmektedir.

Şafak Herdem, Esra Temur