TR-TR 
EN-US 
Birleşik Krallık Uluslararası Ticaret Departmanı (“DIT”) ve İhracat Ortak Kontrol Birimi (Export Control Joint Unit, “ECJU”) 7 Haziran 2021 tarihinde, 31 Aralık 2020 tarihli Açık Genel İhracat Lisansı (Askeri Ürün, Yazılım ve Teknoloji) başlıklı kılavuzu mülga eden askeri ürünler, yazılım ve teknoloji üzerine Açık Genel İhracat Lisansı (“OGEL”) başlıklı bir kılavuz (“Kılavuz”) yayımlamıştır.
Kılavuz’da, OGEL’in amacının, malların, yazılımın veya teknolojinin Birleşik Krallık'tan OGEL’de listelenen herhangi bir varış noktasına veya ülkeye ihracatına ya da aktarılmasına izin vermek olduğu belirtilmiş ve OGEL’in, diğer ürünlere dahil edilmiş olsalar bile, izin verilen varış noktalarına ve bu varış noktalarından ürün, yazılım veya teknolojinin yeniden ihraç edilmesini içerdiği de eklenmiştir. Bununla birlikte OGEL’in, esas olarak, listelenen destinasyonlardaki müşterilere askeri ürün, yazılım ve teknoloji tedarik eden ihracatçılar tarafından kullanılacağı da Kılavuz’da aktarılmıştır. Ancak Kılavuz’da, OGEL’in genel kapsamlı olmadığı, düşük riskli destinasyonla sınırlı olduğu da belirtilmiştir. OGEL kapsamında, bazı malların, yazılımlar ve teknolojilerin hariç olmakla beraber ve DIT’nin elektronik lisanslama sistemi olan SPIRE'de kullanıcı olarak kayıtlı olanların (“kayıtlı kullanıcılar”), bileşenleri ihraç etmeden önce belirli belgeleri sağlaması ve DIT’nin OGEL'in doğru kullanıldığını doğrulamak amacıyla denetimler yapabilmesi için kayıt tutulması gerektiği vurgulanmıştır. Ek olarak, kayıtlı kullanıcılar bu Kılavuz kapsamındaki OGEL'i doğru şekilde kullanmazsa, DIT’nin kayıtlı kullanıcıların bu OGEL’i kullanma yetkilerini askıya veya geri alabileceği belirtilmiştir.
Kılavuz kapsamında OGEL’i kullanmak için kullanıcıların yalnızca Kılavuzdaki hüküm ve koşulları tam olarak dikkate almalarını ve bunların hepsini karşıladıkları taktirde kaydolmaları da tavsiye edilmiştir. Öncelikle Kılavuz’da, OGEL kapsamında ihraç edilebilecek/aktarılabilecek ürünleri, yazılımları ve teknolojileri belirten bir kontrol listesi sınıflandırması paylaşılmıştır. Bu kapsamda bu kontrol listesindeki ürünlerin, yazılımın veya teknolojinin tanımının, değiştirilmiş haliyle 2008 İhracat Kontrol Emri'nin Ek 2'sinde (Askeri Ürünler) açıklananlarla aynı anlama sahip olduğu belirtilmekle beraber, kayıtlı kullanıcıların, bu listenin ikinci sütununda aksi belirtilmediği sürece, yalnızca birinci sütunda listelenen ürünleri, yazılımları veya teknolojileri ihraç edebileceği veya devredebileceği belirtilmiştir.
Ayrıca Kılavuz’da OGEL kapsamında izin verilen ülkeler veya varış noktalarının da 3 grup halinde düzenlendiği görülmektedir.
Bu kapsamda ilk grup, Avustralya, Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İspanya, İsveç, Birleşik Krallık, ABD’den oluşmaktadır. Ayrıca bu gruba, Birleşik Krallık, başlangıçta Birleşik Krallık'tan yukarıda listelenen varış noktalarından birine ihraç edilen ve daha sonra diğer ürünlere dahil edildikten sonra Birleşik Krallık'a yeniden ihraç edilen ürünler, yazılımlar veya teknolojiler için bir varış yeri olarak dahil edilmiştir.
İkinci grup ise Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Estonya Yunanistan Macaristan, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Lihtenştayn dahil olmak üzere İsviçre’den oluşmaktadır.
Son grupta ise Kılavuz, kayıtlı kullanıcıları "gümrük serbest bölgesine" ürün, yazılım veya teknoloji ihraç veya transfer etmemeleri konusunda uyarmakla beraber gümrük serbest bölgesinin, tanıtılan herhangi bir ürünün, ithalat vergileri ve vergiler söz konusu olduğunda, o ülkenin gümrük bölgesi dışında olduğu ve bu nedenle normal gümrük kontrollerinin geçerli olmadığı kabul edilen bir ülkenin topraklarının bir parçası olduğu açıklamasını yapmıştır.
Kılavuz’da, bahsedilen OGEL kapsamında ürünlerin, yazılımların veya teknolojinin ihraç edilebilmesi veya aktarılabilmesi için sağlanması gereken şartlara dikkat çekilmekle beraber kayıtlı kullanıcıların Birleşik Krallık'tan doğrudan OGEL kapsamında izin verilen ülkeler veya varış noktalarının ikinci grubundan herhangi bir kişiye, şirkete, hükümete veya NATO kuruluşuna ihracat yapmamaları gerektiği düzenlenmiştir.
Ayrıca Kılavuz’da, kayıtlı kullanıcıların OGEL kapsamında izin verilen ülkeler veya varış noktalarından farklı bir ülkedeki veya varış noktasındaki bir kişiye veya şirkete ihraç edilecek, yeniden ihraç edilecek veya devredilecek olan diğer ürünlere, yazılımlara veya teknolojilere dahil edilecek ürünleri, yazılımı veya teknolojiyi ihraç etmemeleri veya devretmemeleri belirtilmekle beraber güvenlik sınıflaması yapılan ürünler, yazılımlar ve teknoloji ile kitle imha silahları üzerine de düzenlemeler getirilmiştir.
Kılavuz’da yapılan açıklamada, kayıtlı kullanıcıların kendilerinin ve ihraç etmeyi veya aktarmayı planladıkları ürünlerin, yazılımın veya teknolojinin bu OGEL’de sayılan tüm gereksinimleri karşılayabileceğinden emin olmaları gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, kayıtlı kullanıcıların bu OGEL’i kullanmadan önce, ihracat veya transferlerin kayıtlarını nerede tutacaklarını ve DIT'nin bunları nerede inceleyebileceğini belirterek DIT'nin dijital lisanslama sistemi SPIRE aracılığıyla kayıt yaptırması gerektiği de açıklanmıştır. Bu kapsamda kayıtlı kullanıcıların yapması gerekenlerden ilki, ihracatın izin verilen bir kullanım için olduğunu teyit eden ürünleri, yazılımı veya teknolojiyi alan kişi veya kuruluştan (alıcı kuruluş) orijinal bir taahhütname (bu taahhüt, sözleşme süresi boyunca yürürlükte kalmalıdır) almak olarak belirtilmiştir. Buna ek olarak, sadece doğrudan izin verilen ülkeler listesindeki ilk gruptaki ülkelerden bir varış noktasındaki bir hükümetten veya NATO'dan yapılan sözleşmeler söz konusu olduğunda, sözleşme numarasını ve ihraç edilen ürün, yazılım veya teknolojinin kontrol listesi sınıflandırmasına göre kontrol edilebilen ürünler, yazılımların veya teknolojilerin adını içeren belgelerin (örneğin, bir satın alma siparişi, sözleşme alıntısı) kanıt olarak sağlanması gerekliliği de düzenlenmiştir. Bu kapsamda bahsedilen taahhüt yalnızca, bazı şartları sağlaması gerekmesinin yanında taahhüdün verildiği koşullar bu süre içinde değişmediği veya değiştirilmediği sürece geçerlidir. DIT, son kullanıcı taahhütlerinin her 12 ayda bir yenilenmesini en uygun uygulama olarak görmektedir.
Tüm bunlara ek olarak, kayıtlı kullanıcının güvenlikle sınıflandırılan ürünler, yazılımlar ve teknoloji üzerine getirilen düzenlemelerdeki spesifik koşulları karşılaması gerekiyorsa OGEL kapsamında ürün, yazılım veya teknoloji ihraç etmeden önce Savunma Bakanlığı'ndan ayrıca bir yazılı onay almış olması gerektiği de belirtilmiştir.
OGEL kapsamında ürün, yazılım veya teknoloji ihraç ederken veya aktarırken kayıtlı kullanıcıların yapması gereken işlemler ise Kılavuz’da şu şekilde belirtilmiştir:
– Kayıtlı kullanıcılar, ürünlerin, yazılımların veya teknolojinin tüm fiziksel ihracatı için, kayıtlı kullanıcılar ürünler, yazılımlar veya teknoloji ile birlikte gönderilen ticari belgelerin “ürün (yazılım veya teknoloji) OGEL (Askeri Ürün, Yazılım ve Teknoloji) kapsamında ihraç ediliyor” veya “SPIRE lisans referansınız (GBOGE 20??/???? biçiminde)” şeklinde bir beyanı içerdiğinden emin olmalıdırlar.
– Kayıtlı kullanıcılar bu belgeleri, istendiğinde, kayıtlı kullanıcıların tutması gereken kayıtlar bölümünde ayrıca belirtilmiş bilgi ve belgelerle birlikte Birleşik Krallık Sınır Gücü yetkililerine sunmalıdırlar.
– Kayıtlı kullanıcılar, her takvim yılı içinde gerçekleştirilen tüm ihracat veya ticaret için SPIRE içindeki 'Açık lisans iadelerini’ güncellemelidir. Bu kapsamda kayıtlı kullanıcılar, iadeleri en geç bir sonraki ocak ayının son gününe kadar güncellemeli ve gerekli tüm bilgileri eklemelidir.
Bunlara ek olarak, kayıtlı kullanıcıların teknoloji transferleri hakkında rapor vermek zorunda olmadıkları da belirtilmiştir. Bununla birlikte Kılavuz’da, OGEL kapsamında, kayıtlı kullanıcıların tutması gereken kayıtlar da iki madde altında ayrıca düzenlenmiştir.
OGEL kapsamındaki diğer yasal gerekliliklerden ilki kayıtlı kullanıcıların DIT tarafından bir denetim ziyaretinden önce aldığı ziyaret öncesi anketini eksiksiz olarak doldurduktan sonra anketle beraber gelen mektupta belirtilen tarihe kadar geri göndermesidir. Bununla birlikte kayıtlı kullanıcılar, kullanımları Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) veya herhangi bir Birleşik Krallık ulusal silah ambargosu şartlarına aykırı olacaksa, ürünleri, yazılımları veya teknolojiyi ihraç etmemeli veya devretmemelidir. Son olarak kayıtlı kullanıcıların OGEL kapsamındaki gerekliliklere uymanın yanı sıra, yürürlükte olan diğer ilgili yasa ve düzenlemelere de uyması gerektiği belirtilmekle birlikte, bu ürünleri, yazılımları veya teknolojiyi ihraç ederken geçerli olan diğer yasalar kapsamında kısıtlamalar veya sınırlamalar olabileceği de açıklanmıştır.
Son olarak Kılavuz, kayıtlı kullanıcılara OGEL’in hüküm ve koşullarını karşılayamadıkları taktirde getirilen düzenlemeleri açıklamıştır. Öncelikle kayıtlı kullanıcıların, bir denetim ziyaretinin ardından DIT tarafından bir 'uyumsuzluk' uyarı mektubu alırlarsa, o mektupta belirtilen adımları verilen zaman çizelgesi içinde atmaları gerektiği, aksi durumda DIT’nin, kayıtlı kullanıcıların OGEL’in hüküm ve koşullarını karşılayabilecekleri konusunda DIT'yi tatmin edene kadar bu lisansı kullanma yetkilerini askıya veya geri alabileceği belirtilmiştir. Ek olarak DIT’nin, kayıtlı kullanıcılar OGEL’in tüm hüküm ve gerekliliklerini yerine getirmediği takdirde bu lisansı askıya alabileceği veya geri çekebileceği ve bu durumda, kayıtlı kullanıcıların kovuşturmaya uğrayabilecekleri açıklanmıştır.
Bütün bunlara ek olarak DIT, 2008 İhracat Kontrol Emrinin 32(1) maddesi uyarınca kayıtlı kullanıcılara bir bildirimde bulunarak OGEL’i kullanma yetkisini askıya aldığında veya geri çektiğinde, kayıtlı kullanıcıların OGEL kapsamındaki malları, yazılımı veya teknolojiyi hiçbir zaman ihraç etmemesi veya devretmemesi gerektiği düzenlenmiştir.
Şafak Herdem, Esra Temur
