İç Güvenlik: Türkiye'de Düzenlenen Hava ve Deniz Arama Kurtarma Operasyonları

Deniz ve hava araçlarında meydana gelen kazalar sonucunda yapılacak arama kurtarma faaliyetlerinin esaslarını belirleyen Deniz ve Hava Araçları Kazalarında Arama Kurtarma Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik ("Yönetmelik") 17 Ekim 2020 tarihinde 3095 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Yönetmelik, Türkiye SAR bölgesi sınırları içerisinde SAR operasyonlarının yürütülmesini kapsarken, savaş, afet, isyan ve kurtarma durumlarını istisna tutuyor.

Yönetmelik, uluslararası anlaşmalar doğrultusunda yürütülecek tıbbi danışmanlık, tıbbi tahliye ve tıbbi ilk yardım çalışmalarına ilişkin esasları ele alırken, ilgili kamu/özel kuruluşlar ile STK'ların bu konudaki görevlerini belirliyor.  

Deniz ve hava araçlarından kaynaklanan SAR operasyonları, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik ve Haberleşme Genel Müdürlüğü ("AAKKM") tarafından işletilen Ana SAR Koordinasyon Merkezi'nin koordinasyonunda SAR Koordinasyon Merkezleri ("AKKM") tarafından yürütülecek ve kamu kurumları, özel sektör kuruluşları ve yetkilendirilmiş STK'lar SAR operasyonlarının yürütülmesi için AKKM'ye teknik ve fiziksel destek sağlayacaktır.

Ayrıca, kılavuzluk, römorkörcülük ve liman işletme hizmetlerini yürüten özel sektör kuruluşları aşağıdakilerden sorumludur:

- AAKKM'nin talimatları doğrultusunda, yetkilendirildikleri hizmet alanı içerisinde SAR operasyonları ile ilgili gerekli müdahaleyi sağlamak,

- Can güvenliğini riske atmamak kaydıyla, liman sahasında demirli veya seyir halinde bulunan bir deniz aracının SAR operasyonlarına katılmak,

- Liman sahası sınırları dışındaki deniz/hava araçlarında meydana gelen yangın, patlama ve benzeri durumlar sonucunda can güvenliğini tehlikeye atmamak kaydıyla tehlikenin bertaraf edilmesi için yangının söndürülmesini veya deniz/hava araçlarının yerinin değiştirilmesini sağlamak.

Yönetmelik ayrıca, denizde arama ve kurtarma operasyonlarına katılmak isteyen STK'ların ilgili personelinin eğitimi, sertifikalandırılması ve yetkilendirilmesinin Sahil Güvenlik Komutanlığı ("DZAKKM") tarafından işletilen Denizde Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi ("DZAKKM") tarafından yürütülmesini öngörmektedir. DZAKKM, gerektiğinde, yetkilendirilmiş STK'ların personelini denizde arama kurtarma operasyonlarında kabiliyetlerini kullanmak üzere istihdam edebilir.

Buna ek olarak, yetkilendirilmiş STK'lara, arama kurtarma operasyonlarında kullanılabilecek kabiliyetlerini içeren güncel envanter kayıtlarını AAKKM ve ilgili AKKM ile paylaşma, sadece yetkilendirilmiş personel ile operasyonlara katılma ve AAKKM ve ilgili AKKM'ye sunulmak üzere katıldıkları arama kurtarma operasyonlarına ilişkin rapor hazırlama gibi bazı yükümlülükler getirmektedir.

Yönetmelik ayrıca, Türk karasuları, iç suları, kara ve hava sınırları ile uluslararası bölgelerde deniz ve hava araçlarında meydana gelen kaza veya tehlike sonucu yapılacak tüm arama kurtarma operasyonlarını içeren ulusal arama kurtarma planının esaslarını belirleyen 11 Temmuz 2002 tarihli ve 2002/4 sayılı Ulusal Arama Kurtarma Planı Tebliği'ni ("Tebliğ") yürürlükten kaldırıyor.

Şafak Herdem, Ezgi Ceren Aydoğmuş