İngiltere’den Küresel İnsan Haklarına Özgü İlk Yaptırım Programı

Birleşik Krallık Hükümeti (“Birleşik Krallık”) 6 Temmuz 2020 tarihinde, dış politikaları gereklilikleri kapsamında ve Kara Para Aklamanın Önlenmesi Yasası uyarınca ABD’ye benzer şekilde, küresel insan hakları ihlallerine karşı uygulamaya alacağı yaptırım düzenlemelerini açıklamıştır.

Birleşik Krallık’ın bu kapsamdaki ilk özgü yaptırım düzenlemesi olarak bilinen bu rejim ile, geleneksel coğrafi yaptırımlar rejiminden farklı olarak bireylere veya kurumlara belirli ciddi insan hakkı ihlalleri halinde yaptırım uygulanması amaçlanmaktadır.

Birleşik Krallık tarafından, Birleşik Krallık dışındaki herhangi bir kimse veya Birleşik Krallık içerisinde Birleşik Krallık vatandaşı olmayanlar tarafından işlenen suçlara ilişkin uygulanacak yaptırımlar yaptırım kararı verilenlerin Birleşik Krallık ’ta bulunan mal varlıklarının dondurulması ve ülkeye giriş yasağı konulması olarak belirlenmiştir. Bu yaptırımların Birleşik Krallık içerisinde kurulan bir birim ile her 3 yılda bir tekrar gözden geçirileceği düzenlenmiştir.

Bu kapsamda verilen ilk kararında Sergei Magnitsky’nin ölümüyle bağlantılı olduğu belirtilen 25 Rus vatandaşı, Jamal Khashoggi'nin ölümüyle bağlantılı olduğu belirtilen 20 Suudi vatandaşı, Myanmar’daki etnik azınlığa yapılan şiddet eylemleriyle bağlantılı 2 üst düzey general, Kuzey Kore’deki çalışma kamplarında zorunlu çalışma ve işkence ile olduğu belirtilen iki kuruluş hakkında yaptırım uygulanması kararlaştırılmıştır.

İlgili rejimde yaptırım uygulanabilecek temel insan hakları ihlalleri ise; yaşam hakkına, işkenceye ve kötü muameleye maruz kalmama hakkına ve köleliğe, kulluğa ve zorla çalıştırmaya maruz kalmama hakkına aykırılık olarak belirlenmiş olmakla Birleşik Krallık yetkililerinin yaptıkları çeşitli açıklamalarda, bu listenin ilerleyen zamanlarda yolsuzluk suçunu da içine alacak şekilde genişletilmesi hedeflendiği açıklanmıştır. Bununla birlikte, sadece söz konusu ihlalleri gerçekleştirenler değil, bu ihlallere finansal destek sağladıkları, teşvik ettikleri, destekledikleri veya herhangi bir şekilde yardım sağladıkları tespit edilenler de yaptırım riskiyle karşı karşıyadır. Yaptırıma tabi olanların doğrudan veya dolaylı olarak bir kuruluşun %50’den fazla hissesine sahip olması, %50’den fazla oy hakkına sahip olması veya o kuruluşun yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunu atama veya görevden alma hakkına sahip olması durumları da tıpkı ABD yaptırım programlarında yaygın olarak uygulandığı üzere ilgili kuruluşu yaptırım riski altına sokmaktadır.

Ayrıca eylemlerin yerine getirilmesine yardımcı olan, eşyaların satımı veya tedarikini gerçekleştirenlerin de Birleşik Krallık Hazine Bakanlığı tarafından herhangi bir lisansa bağlı olarak işlem yürütmedikleri takdirde aynı şekilde eylemi gerçekleştirenler gibi yaptırım riski altında oldukları belirtilmiştir.

Şafak Herdem, Deniz Çelikkaya