TR-TR 
EN-US 
Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından, 4 Mayıs 2022 tarihinde Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığının ardından kabul edilen yaptırımlarla ilgili ticarete ilişkin Sık Sorulan Sorular (“SSS”) yayımlanmıştır.
Öncelikle, yaptırım uygulanan teşebbüslerin Avrupa Birliği’nin (“AB”) karşı tarafları arasındaki ikincil araç ticaretinin de askıya alındığı belirtilmiştir. Ancak, Rusya hükümeti ve Merkez Bankası veya yaptırıma tabi teşebbüsler tarafından ihraç edilen menkul kıymetler için, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nde belirtilen tarihlerden önce ihraç edilmiş menkul kıymetlerle ticaret ile daha sonra ihraç edilen menkul kıymetlerle ticaret arasında ayrım yapılmaktadır.
(AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5. Maddesi uyarınca yeniden finansman yasağına tabi bir teşebbüs tarafından ihraç edilen ve yaptırımların hedefinde olmayan bir teşebbüs tarafından tutulan tahvilin, yaptırımların hedefinde olmayan başka bir teşebbüse satılıp satılamayacağı sorusuna da açıklık getirilmiştir. Buna göre, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5. Maddesi, hangi tür hedeflenen varlık için hangi yasağın geçerli olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. (AB) 833/2014 Sayılı Konsey Tüzüğü’ndeki devredilebilir menkul kıymetlerin tanımı ve yorumu tahvilleri de içermektedir. Devredilebilir menkul kıymetler veya para piyasası araçları, 1 Ağustos 2014- 12 Eylül 2014 tarihleri arasında 90 günü aşan veya 12 Eylül 2014 tarihinden sonra 30 günü aşan veya 12 Nisan 2022'den sonra vadeye bakılmaksızın ihraç edilmişse, AB kişi veya teşebbüslerinin bu menkul kıymetleri doğrudan veya dolaylı olarak satın alması, satması, yatırım hizmetleri sağlaması veya ihracına yardım etmesi veya bu menkul kıymetlerle başka bir şekilde işlem yapması yasaktır. Ek olarak, bu maddede öngörülen kısıtlamalara tabi olmayan özel Rus teşebbüslerinin menkul kıymetlerinin prensipte hala alınıp satılabileceği belirtilmiştir. Ancak, söz konusu Konsey Tüzüğü'nün Ek I'inde listelenen bir kişi tarafından sahip olunacak veya kontrol edilecekse, (AB) 269/2014 sayılı Konsey Tüzüğü kapsamında kendisine veya yararına fonları ve ekonomik kaynakları sağlama yasağına ve varlıkların dondurulmasına tabi olmadığı doğrulanmalıdır. Böyle bir durumda, menkul kıymetlerinin birincil piyasalarda ticareti yasaklanacaktır.
Ayrıca, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5. Maddesinde yer alan yasak için araçların işlem gördüğü para birimi-nominal değer fark yaratmadığı belirtilmiştir. Yasak, işlem gördükleri para birimine bakılmaksızın tüm yeni menkul kıymetleri veya para piyasası araçlarını kapsamaktadır.
Bir diğer SSS ile, Rus yatırımlarıyla türev araçların ticareti askıya alınıp alınmadığına açıklık getirilmiştir. (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü Madde 5(1) ila 5(4) kapsamındaki kısıtlamalar, belirtilen tarihlerden sonra ihraç edilen finansal araçlar için ve dayanak aracın/menkul kıymetin madde 1(f) kapsamına girdiği türev ürünler için de geçerlidir. Ticaret, Rusya hükümeti, Rusya Merkez Bankası, bankalar veya Madde 5(1) uyarınca finansman yasağına tabi devlete ait işletmeler tarafından ihraç edilen menkul kıymetler veya türevler ile ilgili olmadığı sürece, AB firmalarının Rus borsalarında işlem yapmasına hala izin verilmektedir.
Ek olarak, Moskova borsasında işlem gören yabancı araçların ticaretinin askıya alınıp alınmadığı açıklanmıştır. (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü tarafından getirilen kısıtlamalar, nerede faaliyette olduklarına bakılmaksızın tüm Üye Devlet vatandaşları ve Üye Devletin anonim veya kurulmuş şirketleri için geçerli olduğundan, listeleme yeri ilgili değildir. AB ticaret yerlerinde (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5(5) Maddesinde belirtilen şirketlerin alım satım/resmi finansal araç listelerine yeni girişlere ise izin verilmemektedir.
Bir diğer SSS ile, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü Madde 5(5)'te belirtilen teşebbüslerin mevcut finansal araçlarının askıya alınması veya AB ticaret merkezlerinden çıkarılması gerekip gerekmediği sorulmuştur. Bu kapsamda, 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 5 (5) maddesi, 12 Nisan 2022 tarihi itibarıyla, AB ticaret merkezlerinin, Rusya'da kurulmuş ve kamu mülkiyetinin %50'sinden fazlasına sahip herhangi bir teşebbüs, kuruluş veya organın devredilebilir menkul kıymetlerini artık listeleyemeyeceğini ve bunlara ilişkin hizmet sunamayacağını öngörmektedir. 12 Nisan 2022 tarihinden itibaren, veriliş tarihleri ne olursa olsun, bunlarla ilgili herhangi bir hizmet verememektedirler.
(AB) 833/2014 Sayılı Konsey Tüzüğü, devredilebilir menkul kıymetlerin ve para piyasası araçlarının alım satımına ilişkin bir dizi hizmetin sağlanmasını yasaklamaktadır. Kısıtlamalar kapsamındaki faaliyetlere açıklık getirilmiş olup kısıtlanan yatırım hizmetleri ve araçları 883/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nde belirtilmiştir. Muhataplar, yatırım firmaları gibi piyasa katılımcılarıdır. Alım satım yerleri ile ilgili olarak, yeni araçların alım satımına izin verme yasağından veya dolaylı olarak, yasaklanmış araçların alım satımını askıya almayarak, üyelerinin yasa dışı alım satıma devam etmelerini sağlayacak şekilde etkilenebilirler.
Bununla birlikte, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5(1)(c) Maddesi uyarınca “namına veya yönüne” hareket eden teşebbüsleri, kuruluşları veya organları belirleme kriterlerine açıklık getirilmiştir. Buna göre, 17 Ekim 2019 tarihli Komisyon Görüşü, bir teşebbüsün (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü Ek III'te listelenen bir teşebbüs adına mı yoksa bu teşebbüs yönünde mi hareket ettiğinin nasıl belirleneceği konusunda rehberlik sağlamaktadır. Genel olarak konuşulacak olursa, bir teşebbüs adına veya yönünde hareket etmek, sahiplik ve kontrol kavramlarından farklıdır. Bir teşebbüsün mülkiyeti veya kontrolü, bu tür bir davranış olasılığını artırdığı düşünülebilecek bir unsur olmakla birlikte, bir teşebbüsün başka bir teşebbüs adına mı yoksa yönünde mi hareket ettiğini belirlemede yeterli olamaz. AB operatörleri, mevcut durumu değerlendirmek için ilgili tüm koşulları dikkate almalıdır.
(AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5(5) Maddesi ile, AB karşılaştırmalı değerlendirme yöneticilerinin menkul kıymetleri endekslerinden çekmelerini veya hariç tutmalarını gerektirmediği belirtilmekle birlikte, bu tür kıyaslamaları takip eden ürünler sunan ürün üreticilerinin, kendileri yaptırımlara tabi olan temel menkul kıymetler üzerindeki kısıtlamalara tabi olacağı açıklanmıştır. Karşılaştırmalı değerlendirme yöneticileri de, karşılaştırma kompozisyonlarını buna göre uyarlamalıdır.
Bir SSS ile “yatırım hizmetlerinin”, Merkezi Menkul Kıymet Deposu ve Merkezi Menkul Kıymet Deposu tarafından sağlanan takas hizmetlerini ve kurumsal hizmetleri içerip içermediği hususuna açıklık getirilmiştir. Buna göre, 2014/65/EU Direktifindeki “yatırım hizmetleri” tanımı, Merkezi Menkul Kıymet Depoları tarafından sağlanan uzlaştırma ve kurumsal hizmetleri açıkça ifade etmese de, AB’nin Merkezi Menkul Kıymet Depolarının 12 Nisan 2022'den sonra ihraç edilen devredilebilir menkul kıymetler için Rusya'da ikamet eden herhangi bir Rus vatandaşı veya gerçek kişiye veya Rusya'da kurulan herhangi bir teşebbüse, kuruluşa veya kuruma herhangi bir hizmet sunmasını yasaklayan (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 5e maddesi kapsamına girmektedir. Ayrıca, madde 5, yatırım hizmetlerinin sağlanmasının yanı sıra devredilebilir menkul kıymetlerin satın alınması, satılması, ihracında yardım veya başka bir şekilde işlem yapılmasını kapsamaktadır.
Bir diğer SSS ile, (AB) 833/2014 Sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5(1) maddesi mevcut menkul kıymetleri mi kapsıyor, yoksa sadece 12 Nisan 2022'den sonra ihraç edilen menkul kıymetler için mi geçerlidir sorusuna yönelik olarak menkul kıymetin önceki yaptırımlara tabi olup olmadığına bağlı olduğu belirtilmiştir.
Ek olarak, Amerikan Tevdi Makbuzları’nın (“ADR'ler”) (AB)833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü tarafından öngörülen kısıtlama kapsamında olup olmadığı, eğer kapsamındaysa nakit olarak ödenip ödenemeyeceği sorusuna açıklık getirilmiştir. Tevdi makbuzları, 2014/65/EU Direktifinde tanımlandığı gibi, diğer devredilebilir menkul kıymetler gibi muamele görmelidir. (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 5. Maddesi bağlamında, ADR'lerdeki işlemler, devredilebilir menkul kıymetleri dolaylı olarak satın almanın veya satmanın bir yolu olarak düşünülmelidir. Bu nedenle, dayanak devredilebilir menkul kıymetin Madde 5 veya Madde 5e hükümlerine tabi olduğu ve nakden ödenip ödenmediğine bakılmaksızın ADR'lere ilişkin herhangi bir işlem, belirtilen şartları yerine getirmesi halinde 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 5 ve 5e Maddeleri hükümlerine tabi olabilmektedir.
(AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 5(1) ila 5(4) ve 5a (1) maddeleri, bir dizi tüzel kişi, kurum ve kuruluşun devredilebilir menkul kıymetleri ve para piyasası araçlarının ihracı veya verilmesinde doğrudan veya dolaylı olarak alım, satım, yatırım hizmeti veya yardımı yapılmasını veya başka bir şekilde bunlarla ilgilenilmesini yasaklamaktadır. İşbu yasak, sanal para birimi cinsinden devredilebilir menkul kıymetler için de geçerlidir. EFT gibi çok varlıklı ürünler ise, bu yaptırımlı menkul kıymetlerin ve para piyasası araçlarının hiçbirine maruz bırakılmayacaktır.
Bir SSS ile, günlük teminat gerekliliklerine tabi olan mevcut bir türev sözleşmesi için, taraflardan birinin, karşı taraf (AB) 269/2014 Sayılı Konsey Tüzüğü kapsamında belirlenmiş bir teşebbüs olsa bile, sözleşmeye bağlı olarak vadesi gelen teminatı almasına izin verilip verilmediği açıklanmıştır. Bu tür ödemelerin yasaklanmasının, belirlenmiş teşebbüs tarafından belirlenmemiş teşebbüse borçlu olunan fonların transferinin olmamasıyla sonuçlanacağı ve bunun da ekonomik kaynakların belirlenmiş teşebbüse devredilmesi anlamına geleceği belirtilmekle birlikte “ekonomik kaynakları borsada işlem gören teşebbüslere sağlamak” kavramının Adalet Divanı tarafından geniş yorumlanması dikkate alınarak, bu durumun söz konusu teşebbüslere karşı alınan kısıtlayıcı tedbirlerle uyumlu olmadığı değerlendirilmiştir. Bu nedenle, belirlenmemiş teşebbüsler teminat alabilecektir.
SSS’ler ile değinilen bir diğer nokta ise AB yaptırımlarının, Rus ihraççılarından gelir ödemeleri, temettü ödemeleri veya mevcut menkul kıymetlerin anapara geri ödemelerini almak için herhangi bir engel oluşturmamasıdır.
Son olarak bir SSS ile, (AB) 269/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün, varlık dondurma ve yasaklamaya tabi bir teşebbüs tarafından ihraç edilen menkul kıymetlerin ikincil alım satımının kendisine veya yararına fon ve ekonomik kaynaklar sağlamasına izin verilip verilmediğine ilişkin açıklama yapılmıştır. Buna göre, teşebbüsün (AB) 833/2014 Sayılı Konsey Tüzüğü'nün 5. Maddesi kapsamında menkul kıymet işlemleri kısıtlamalarına tabi olmadığı varsayıldığında, menkul kıymetlerinin ikincil piyasada ticareti yasak olmayacaktır. İkincil piyasada işlem gören menkul kıymetler, teşebbüse ait, teşebbüs tarafından sahip olunan, elde tutulan veya kontrol edilen olarak kabul edilemez ve satın alımları, söz konusu teşebbüse fon veya ekonomik kaynak sağlamak olarak kabul edilemez. Bununla birlikte, 269/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 9. Maddesi uyarınca, amacı veya etkisi söz konusu Konsey Tüzüğü’nün 2. Maddesinde belirtilen önlemleri dolanmak olan faaliyetlere bilerek ve kasıtlı olarak katılmanın yasak olduğu hatırlatılmıştır.
Şafak Herdem, Esra Temur
