ABD İhracat Kontrol Düzenlemeleri: 2023 Yılında Gerçekleşmesi Beklenen ITAR Değişiklikleri

Mevzuat güncellemeleri bakımından durgun bir sürecin sonrasında 2022 yılında Savunma Sanayi Ticaret Kontrol Direktörlüğü (“DDTC”) tarafından Uluslararası Silah Ticareti Yönetmeliği’nde (“ITAR”) yapılan değişikliklerde önemli bir artış gözlemlenmiş ve yakın gelecekte gerçekleştirilmesi planlanan başka gelişmeler açıklanmıştır. Bu doğrultuda 2023 yılı içerisinde ve yakın gelecekte gerçekleşmesi beklenen gelişmeler aşağıda özetlenmiştir.

ABD Mühimmat Listesi (“USML”) Değişiklikleri

USML’nin büyük bir bölümü uzun süredir uzun süredir çift kullanımlı ürün ve teknolojiler ile teknolojik gelişmeleri yansıtacak şekilde güncellenmemiştir. DDTC tarafından son zamanlarda yapılan açıklamalar da DDTC’nin bu durumun farkında olduğunu ve bu yönde güncellemeleri odağına almaya başladığını göstermektedir. DDTC’nin öncelikli odaklarının öngörülen revizyonlar kuralı mevcut düzenlemelerin netleştirilmesi ve düzeltilmesi ile USML Kategori IV, XI, XV ve XVI olacağı belirtilmiştir.

Kural Teklifleri: DDTC ilgili endüstrilerden hangi kalemlerin USML’ye eklenmesi veya çıkarılması gerektiği yönünde görüşleri de alarak, kritik ve gelişmekte olan teknolojileri de kapsayacak şekilde USML’nin kapsamlı olarak gözden geçirilmesini amaçlamaktadır. Halihazırda Kategori IV ve XV ile Kategori XI(c)(1-4) bölümlerinde kontrol gerektiren kalemlerin daha net bir şekilde tanımlanmasına yönelik iki kural seti teklifi hazırlanmaktadır. Bunun yanında DDTC ayrıca USML’yi modernleştirilerek netlik, tutarlılık ve kullanım kolaylığını geliştirecek değişiklik teklifleri hazırlamayı da amaçlamaktadır.

Son Kurallar:DDTC, geçmişteki görüş talepleri, kamudan gelen yorumlar ve emtia yargı yetkisi kararlarını dikkate alarak USML’de bazı kalemlerin çıkarılarak kritik ve gelişmekte olan teknolojilerin eklenmesine yönelik henüz detayları açıklanmamış değişiklikler yapacak ve USML Kategori XXI altında sınıflanan kalemleri sınırlayacak bir geçici son kural hazırlamaktadır. Başka bir geçici son kural ise Kategori XVI’nın Enerji Bakanlığı’nın bölüm 810 düzenlemeleri ile uyumunu geliştirecek şekilde düzenlenmesine yönelik olarak hazırlanmaktadır. Son olarak USML’de genel netleştirme ve düzeltmeler içerecek ve 2018’deki geçici son kuralla Kategori IV, V, VIII, XI ve XV’te yapılan değişiklikler hakkında geri bildirimleri dikkate alacak son kuralların da hazırlanması beklenmektedir.

Mevzuat Değişiklikleri

Sürekli Çalışan Tanımı: DDTC’nin 2021’deki kural teklifinde yer alan değişikliklere karşı kısa dönem sözleşmeli çalışanların yeterince kapsama alınmadığı yönündeki geri bildirimler de dikkate alınarak 2023’te ITAR’nin “Sürekli Çalışan” tanımını değiştirecek bir kural teklifi hazırlanması beklenmektedir.

Bölüm 123 ila 125 Düzenlemesi: DDTC’nin ITAR kapsamındaki muafiyetleri Bölüm 125’te toplayacak ve Bölüm 123, 124 ve 125’in sırasıyla ruhsat gereklilikleri, ruhsatlandırma süreci ve muafiyetler konularına odaklanarak süreçleri daha sıralı ve düzenli olarak açıklayacak değişiklikleri içeren bir kural teklifi hazırlaması beklenmektedir.

Bölüm 126 Ek-1 Güncellemesi: Kanada muafiyetleri ile Birleşik Krallık ve Avustralya savunma işbirliği anlaşmalarının kapsamının belirlenmesi için kullanılan ITAR Bölüm 126 Ek-1’in Ocak 2020’de açıklanan çalışmalar çerçevesinde güncellenmesi beklenilmektedir.

Kişisel Koruyucu Ekipman Muafiyeti: ITAR kapsamındaki kişisel koruyucu ekipmanlara ilişkin muafiyetin kapsam dahilindeki ekipman listesi genişletilerek değiştirileceği bir kural teklifi hazırlanmaktadır.

Diğer Gelişmeler

Yukarıda açıklanan Bilgi ve Mevzuat İşleri Dairesi (OIRA) tarafından yayınlanan mevzuat gelişmelerinin yanı sıra DDTC mevzuat gelişmeleri gerçekleşebilecek başka alanlar da açıklamıştır:

Bölüm 120 Tanım Değişiklikleri: Bölüm 120’deki düzenleme çalışmasının üzerine DDTC’nin 2015’te teklif edilen değişiklikleri de kapsayacak şekilde tanımlarda önemli değişiklikler yapması beklenmektedir.

Düzenleme Çalışmaları: Bölüm 120’deki düzenleme çalışmalarını takiben DDTC ITAR’de yer alan diğer benzer tutarlılık ve yapı sorunlarını ele alacak çalışmalar hedeflemektedir.

Bölüm 123.9 Değişiklikleri: DDTC Bölüm 123.9’da yeniden ihracat ve yeniden transfer ifadelerinin kullanımını netleştirecek ve nihai varış ülkesi beyanı ile NATO muafiyetlerini ayrıştıracak değişikliklerin hedeflendiğinin işaretini vermiştir.

Bölüm 125.4(b)(9) Değişiklikleri: DDTC ABD kişileri veya bir ABD kişisinin yurtdışında görevli veya seyahatteki yabancı çalışanları tarafından sağlanan teknik verilere ilişkin muafiyetin işlevini geliştirecek değişiklikler yapılmasını hedeflemektedir.

Bölüm 130 Reformları: DDTC Bölüm 130 gerekliliklerinin yeniden düzenlenmesi yönünde devam eden çalışmaları kapsamında iç süreç geliştirmelerini tamamlamıştır ve Kongre’de komisyonlar, ücretler ve politik katkılar konusunda daha detaylı bilgileri sunma sürecindedir.

Ek Uyum Programı Dokümanları: Aralık 2022’de yayınlanan Uyum Programı Rehberi’ne ek olarak DDTC uyum risk matriksi ve ITAR kapsamındaki genel uyum gerekliliklerine ilişkin yayınlar da planlamaktadır.

Aracılık Güncellemeleri: DDTC’nin 2013’teki geçici son kuralı ile aracılık kurallarına getirilen değişikliklere karşı geri bildirimlere resmi bir karşılık vermesi hala beklenilmektedir.

“Doğrudan İlgili” Tanımı: DDTC’nin her USML kategorisinde teknik veri ve savunma hizmetleri için geçerli catch-all kapsamının belirlenmesi için kullanılan “doğrudan ilgili” ifadesi için bir tanım teklif etmesi beklenmektedir.

Şafak Herdem, Kortan Gödekoğlu