Havacılık Sektöründe OFAC Yaptırımları: SITA

Amerika Birleşik Devletleri Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi’nin (Office of Foreign Asset Control- “OFAC”) 26 Şubat 2020 tarihli bilgilendirmesine uyarınca, OFAC İsviçre – Cenevre’de yerleşik Société Internationale de Télécommunication Aéronautique (“SITA”)[1] şirketine, Küresel Terörizm Yaptırımları Yönetmeliği’ni (Global Terrorism Sanctions Regulations – “GTSR”)  ihlal etmesi sebebiyle idari para cezası uygulamıştır.

Bilgilendirmeye göre, OFAC, SITA’nın ABD menşeli ürün ve hizmetleri 13224 sayılı Başkanlık Emri uyarınca özel olarak belirlenen küresel teröristler (Specially Designated Global Terrorists – “SDGT”) listesine alınan havayolu müşterilerine sağlamıştır. OFAC yürütmüş olduğu soruşturmalarda Mahan Air, Syrian Arab Airlines, Caspian Air, Meraj Air, Al-Naser Airlines havayollarına SITA tarafından ABD menşeli yahut ABD menşeli yazılım aracılığıyla erişilen hizmetlerin sağlandığını ve bu durumun ABD’nin ekonomik yaptırımlara ilişkin kanun ve yönetmeliklerinin ihlaline yol açtığını tespit etmiştir.

Yapılan soruşturma sonucu SITA’nın söz konusu ihlali gönüllü olarak (“voluntary disclosure”)  OFAC ihlale ilişkin kendisi bildirim yapmadığına kanaat getirerek söz konusu ihlal sebebiyle uygulanabilecek azami para cezası tutarını 2.453.077.327 Amerikan Doları olarak belirlemiş, ve fakat soruşturmaya ilişkin aşağıda yer verilen ağırlaştırıcı ve hafifletici sebepler de gözetilerek taraflarca ihlale ilişkin yaptırım tutarı olarak 7.829.640 Amerikan Doları üzerinde uzlaşılmıştır.

Soruşturma Kapsamında Göz Önüne Alınan Ağırlaştırıcı ve Hafifletici Sebepler

OFAC, Uygulama Rehberinde belirtilen genel faktörler uyarınca, uzlaşma tutarını belirlerken soruşturma sonucu elde edilen kimi verileri ağırlaştırıcı kimi verileri ise hafifletici sebep olarak değerlendirmiştir. Bu kapsamda öncelikle SITA’nın soruşturma öncesi doğrudan yahut dolaylı olarak SDGT listesine alınan havayollarına hizmet ve yazılım sağladığının bilincinde olmasını ağırlaştırıcı bir sebep kabul etmiştir. Keza SITA’nın bu hizmet ve yazılımları sağlayarak SDGT kapsamında yaptırıma tabi tutulan havayollarının faaliyetini kolaylaştırarak yahut diğer türlü yararlanmasını sağlayarak GTSR ile amaçlanan dış politika hedeflerine zarar vermesinin de söz konusu soruşturmaya ilişkin ağırlaştırıcı bir sebep olarak kabul etmiştir. Son olarak, SITA’nın neredeyse her ülkede faaliyet gösteren çok yönlü bir ticari oluşum olması da daha ağır bir para cezası uygulanması için bir gerekçe olarak sunulmuştur.

Öte yandan OFAC, SITA’nın ilk ihlalin başladığı dönemden önceki beş senelik süreç içerisinde söz konusu mevzuat uyarınca herhangi bir ceza bildirimi yahut ihlal tespiti ile karşılaşmamış olmasını hafifletici bir sebep olarak öngörmüştür. Bunun yanı sıra OFAC tarafından ihlallerin genel faaliyetinin küçük bir kısmını oluşturması da hafifletici bir sebep olarak değerlendirilmiştir. Keza OFAC’in açıklamasına göre SITA geniş kapsamlı iyileştirme çabası göstermiş; uyum programını geliştirme kapsamında müşteri ve tedarikçi inceleme sistemi oluşturmuş ve Mahan Air, Syria Arab Airlines ve Caspian Air isimli havayollarını kuruluştan ihraç etmiştir. OFAC ayrıca SITA’nın soruşturma süresince OFAC ile işbirliği sağlayarak OFAC’in taleplerine detaylı, hızlı ve organize yanıtlar sağlamasının da hafifletici bir sebep teşkil ettiğini açıklamıştır. Keza SITA ihlale yol açan davranışlara son vermiş ve benzer davranışların gelecekte tekrarlanması riskini en aza indirgeyecek önlemleri yürürlüğe sokmuştur.

OFAC yüksek riskli sektörde faaliyet gösteren firmaların sürekli olarak etkili uyum önlemleri almasının önemine atıfla özellikle havacılık sektöründe gerçekleştirilen ticari işlemlerde yaptırımlara ilişkin uyarıların dikkate alınmasına vurgu yapmıştır. OFAC benzer olarak 23 Temmuz 2019 tarihinde çıkarılan İran ile İlişkili Sivil Havacılık Sektörü Önerileri’nin de göz önünde bulundurulması gerektiğini hatırlatmıştır.

Yazar: Kaan Erdoğan 

[1]Bilgilendirmenin orijinal metnine takip eden linkten ulaşılabilir: https://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/CivPen/Documents/20200226_sita.pdf  (ET: 12.03.2020)