TR-TR 
EN-US 
Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından, 30 Haziran 2022 tarihinde Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığının ardından kabul edilen yaptırımlarla ilgili Rus hükümetinin sahip olduğu medyaya ilişkin kısıtlamalar ile ilgili Sık Sorulan Sorular (“SSS”) yayımlanmıştır.
Öncelikle SSS ile, Avrupa Birliği’nin (“AB”), Russia Today ve Sputnik'e hangi gerekçelerle kısıtlamalar getirdiği açıklanmıştır. Buna göre, Russia Today ve Sputnik, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini hazırlamakta ve desteklemekte, Rusya Federasyonu liderliğinin sürekli doğrudan veya dolaylı kontrolü altında Rusya'nın sistematik bilgi manipülasyonuna ve dezenformasyonuna katılmakta etkili olmuştur. Rusya'nın küresel izleyicileri yanlış bilgilendirmek için kullandığı sürekli ve uyumlu propaganda eylemlerinin temel direkleri olarak, AB’nin kamu düzenine ve güvenliğine önemli ve doğrudan tehdit oluşturmaktadırlar.
Bununla birlikte yasağın uygulama alanı, yalnızca TV istasyonlarının yayınlanmasının ötesine geçmekte, içeriğin web sitesi gibi başka yollarla yayılmasını da kapsamaktadır. "Herhangi bir içerik" ile bağlantılı olarak "yayın" terimi, hükmün amacı ışığında, Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Direktifi’nde kullanılan "televizyon yayıncılığı" teriminden daha geniş bir içerik sağlama kapsamını kapsadığı anlaşılmalıdır. Çevrimiçi de dahil olmak üzere iletim, yayma veya dağıtım araçlarından bağımsız olarak herhangi bir tür içeriği bir hedef kitleye mümkün olan en geniş anlamda iletmek, yaymak veya dağıtmak olarak anlaşılmalıdır. Bununla birlikte, 'kolaylaştırmak veya başka bir şekilde katkıda bulunmak' terimleri ise, hedeflenen teşebbüsler tarafından sağlanan içeriğin diğer medya kuruluşlarına iletilmesi, yayılması veya dağıtılması için hizmet eden veya bunun için araç olan faaliyetleri de kapsamaktadır.
Ayrıca, atlamama maddesi gereği, amacı veya etkisi, (AB) 833/2012 sayılı Konsey Tüzüğü’nün (“Konsey Tüzüğü”) hedeflediği gerçek veya tüzel kişiler, teşebbüsler veya organların yerine geçmek de dahil olmak üzere, bu Konsey Tüzüğü’ndeki yasakları dolanmak olan faaliyetlere bilerek ve isteyerek katılmak yasaktır.
Hedeflenen varlıklar internet alt etki alanlarına ve ayrıca yeni oluşturulmuş etki alanlarına sahiptir. Bu kapsamda AB operatörlerinin, bu tür tüm alt alan adlarına ve yeni alan adlarına erişimi etkinleştirmekten, kolaylaştırmaktan veya başka bir şekilde katkıda bulunmaktan kaçınmak zorunda olup olmadığı sorusuna açıklık getirilmiştir. Bir etki alanını kaydeden varlık, alt etki alanları üzerinde kontrole sahiptir; alan adı bloke edilirse, alt alan adları da engellenmelidir. Konsey Tüzüğü’nde belirtilen yasak, aynı zamanda, hedeflenen teşebbüsler tarafından yürütülen veya kontrol edilen veya söz konusu yasağı dolanmak için kullanılan yeni oluşturulan internet alan adları için de geçerlidir.
Bir diğer SSS ile, Konsey Tüzüğü’nün kablo, uydu, IP-TV, internet servis sağlayıcıları veya çevrimiçi video paylaşım platformlarının işletmecileri dışındaki taraflara yükümlülükler getirip getirmediği açıklanmıştır. Konsey Tüzüğü bir dizi faaliyet örneği ortaya koymaktadır. Bu nedenle, örneğin, önbelleğe alma hizmetleri, arama motorları, sosyal medya veya hizmetleri hedeflenen teşebbüslerden propaganda yaymak için kullanılabilecek barındırma hizmeti sağlayıcıları için de geçerlidir.
Haberciliklerinin bir parçası olarak, iyi niyetle hareket eden gazeteciler, hedeflenen teşebbüsler tarafından oluşturulan içeriği iletebilir mi sorusuna da açıklık getirilmiştir. Buna göre medya, güncel olaylar hakkında tarafsız bir şekilde haber verme ve bunlar hakkında fikir oluşturma özgürlüğüne sahiptir ve kullanıcılar, güncel olaylar hakkında objektif bilgi alma hakkına sahiptir.
Özellikle, Russia Today ve Sputnik dışındaki bir medya kuruluşunun mevcut Konsey Tüzüğü ve sonuçları hakkında haber yaptığı durumlarda, ilgili iki Rus medya kuruluşu tarafından okuyucularını/izleyicilerini tarafsız ve eksiksiz bir şekilde bilgilendirmek amacıyla verilen bilgileri göstermek için, diğerlerinin yanı sıra içeriği sağlayabilecek ve bu bağlamda Russia Today ve Sputnik tarafından hazırlanan haberlere atıfta bulunabilecektir. Aynı zamanda, ifade özgürlüğü, meşru kamu menfaatleri için orantılı bir şekilde kısıtlanabilir. İfade özgürlüğü, diğer medya kuruluşları tarafından Konsey Tüzüğü’nü atlatmak için güvenilemez. Atlatmama aynı şekilde gazeteciler için de geçerlidir. Bu nedenle, başka bir medya kuruluşu veya gazeteci, okuyucularını/izleyicilerini bilgilendirmeyi amaçlıyorsa, ancak gerçekte bu davranışı Russia Today veya Sputnik içeriğini kamuoyuna yayınlamayı amaçlıyorsa veya bu etkiye sahipse, Konsey Tüzüğü’nde belirtilen yasağı ihlal etmiş olacaktır.
Bununla birlikte yasağın, operatörlerin yasağın uygulanmasını sağlama sorumluluklarını da içerdiği belirtilmiş ve “operatörler” teriminin nasıl anlaşılması gerektiği açıklanmıştır. Konsey Tüzüğü geniş ve kapsamlı bir yasak düzenlemektedir. Konsey Tüzüğü hem yayın yapmayı hem de operatörlerin “yayın yapmasına, kolaylaştırmasına veya başka bir şekilde katkıda bulunmasına” izin vermemektedir. Buna göre, yasak, söz konusu içeriği yayınlayan veya yayınlamayı mümkün kılan, kolaylaştıran veya başka bir şekilde katkıda bulunan ticari veya profesyonel bir faaliyet yürüten herhangi bir kişi veya teşebbüs veya kuruluş için geçerlidir.
Ayrıca, yukarıda açıklandığı üzere, Konsey Tüzüğü’nün 12. maddesindeki genel ve geniş bir şekilde ifade edilen atlatmama maddesi uyarınca, madde 2f'deki yasağa tabi bir gerçek veya tüzel kişi, kurum veya teşebbüsün yerine geçmek de dahil olmak üzere, amacı veya etkisi söz konusu yasağı dolanmak olan faaliyetlere bilerek ve kasıtlı olarak katılmak yasaktır.
Son olarak, üçüncü bir ülkedeki bir teşebbüse uydu kapasitesi satan AB merkezli bir operatörün, bu kapasiteyi bu üçüncü ülkedeki kısıtlı kanalların içeriğini yayınlamak için kullanabileceği faaliyetlerinin, Konsey Tüzüğü madde 2f'de belirtilen yasak kapsamına girip girmediği açıklanmıştır. Buna göre yasak, yalnızca yayın faaliyetlerinin kendisi için değil, Ek XV'de listelenen tüzel kişiler, kurum veya teşebbüsler tarafından herhangi bir içeriğin yayınlanmasını sağlayan, kolaylaştıran veya başka bir şekilde katkıda bulunan faaliyetler için de geçerlidir. Bu tür uydu kapasitelerinin kullanıma sunulmasının yayına olanak sağlayacağı düşünüldüğünde, bu yasaktır. Ayrıca, Konsey Tüzüğü’nün 13. maddesi uyarınca, Konsey Tüzüğü, bir Üye Devletin kanunlarına göre kurulmuş veya teşkil edilmiş herhangi bir tüzel kişi, kurum veya teşebbüs için geçerlidir. Bu nedenle, yasak, üçüncü bir ülkeye satış için bile, AB sınırları içinde yerleşik bir AB operatörü için geçerlidir.
Şafak Herdem, Esra Temur
