A.B.D’den Kripto Teknolojileri İhracatında Doğrudan Ürün Kuralı Nasıl Uygulanır?

A.B.D. Ticaret Bakanlığı’na bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), İhracat İdaresi Kanunu (Export Administration Regulations / EAR) madde 744.9 uyarınca A.B.D. vatandaşları için İhraç Mal Kontrol Kodu (Export Control Classification Number / ECCN) 5A002 veya 5D002 içerisinde yer alan, kontrole bağlı A.B.D. menşeili kripto teknoloji sanayi ürünlerinin ya da yazılımlarının A.B.D. dışında üretimi ya da geliştirilmesi hususlarında A.B.D. vatandaşı olmayanlara bu ürünlerinin geliştirilmesinde teknik yardımda bulunmayı Sanayi ve Güvenlik Bürosu’ndan önceden izin almak koşuluna bağlamıştır. Teknik yardım, ilgili kanunun 772.maddesinde; öğretici, beceri geliştirmeye yönelik, profesyonel bilgi veren ve danışmanlık servisleri niteliğinde olarak tanımlanmıştır. Aynı zamanda teknik yardım, teknik verilerin paylaşılmasını da içerebilir.

Kripto teknolojileri için teknik yardım konsepti ECCN 5E992 veya 5E002 içerisinde sınıflandırılabilir. EAR madde 744.9 her nasıl ki tüm teknik yardımlar için BIS’ten izin alınmasını koşulunu öngörüyor ise de yalnızca ECCN 5E002 içerisinde yer alan mallar için lisans alınmasını şart koymuştur. Aynı zamanda 742.15(b) uyarınca 5E992 içerisinde yer alan kripto teknolojilerin terör finansörü olarak kabul edilmemiş ülkelere ihracatını, belli inceleme ve bildirim süreleri gereklerinin yerine getirildiği noktalarda serbest bırakmıştır. Eğer ihracatçı, 742.15(b) maddesinde belirtilen gerekliliklere 5E992 içerisinde yer alan teknoloji ihracatı hususunda uyarsa, 742.15(b) uyarınca izin verilen serbestlik 744.9 maddesinde yer alan kripto teknoloji ürünler ya da yazılımlar için gereken teknik yardım konusunda BIS’ten izin alma şartını bertaraf edecektir.

Bununla birlikte 742.15(b)(3)(i) ise, 736.2(b)(3) maddesinde yer alan doğrudan yabancı ürün ihracatı kuralını genişleterek; ECCN 5E992 sınıfında yer alan doğrudan yabancı teknolojik ürünlerinin A.B.D. merkezli şirketlerin A.B.D. dışındaki alt kuruluşlarına ya da bağlı ortaklıklarına ihracatında bildirim yapılmasını ya da ihracatı yapılan teknolojinin incelenmesini de kapsamı içine almıştır. 742. maddenin ilk fıkrası olan 742.15(b)(1) ise doğrudan yabancı ürün kuralını geniş açıdan ele almamaktadır. Dolayısıyla, her nasıl ki doğrudan yabancı teknolojik ürünlerin ihracatı 742.15(b)(3)(i) uyarınca EAR’a tabi ise de BIS, 5E992 sınıfına giren doğrudan yabancı teknolojik ürünlerin ihracatının 742.15(b)(1) maddesi uyarınca EAR’a tabi olmayacağını kabul etmektedir.

Aynı zamanda; BIS, 5E002 sınıfında yer alan ürünlere ilişkin teknik bilginin A.B.D. merkezli bir şirketten aynı şirketin A.B.D. dışında bulunan bir alt kuruluşuna ya da bağlı ortaklığına ihracatı sayesinde A.B.D. dışında üretilmiş ürünlerin de 740.1.7.(b)(1) uyarınca EAR’a tabi olacağını kabul etmektedir. Ayrıca 740.17.(b)(1)(iii) ve 742.15(b)(3)i maddeleri, A.B.D. merkezli bir şirketin A.B.D. dışına yapacağı satışlarda ya da aktarımlarda BIS tarafından izin şartı gerektiğini belirtmektedir. Dolayısıyla, doğrudan yabancı teknolojik ürünlerin üçüncü partilere satışı ya da aktarımı da aynı şekilde ele alınarak; bu ürünler, A.B.D. merkezli bir şirketin A.B.D. dışına yapacağı satışlarda ya da aktarımlarda olduğu gibi BIS tarafından izin şartına tabi olacaktır.

Şafak Herdem