EN-US 
TR-TR 
8 Aralık 2021 tarihinde Uluslararası Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı, 8 Aralık 2021 tarihli Ticaret Politikası Güncellemesi Yazılı Bakanlar Açıklaması’nda (“Bakanlar Açıklaması”) yeni Stratejik İhracat Lisans Kriterlerini belirlemiştir. Açıklamada ayrıca, Birleşik Krallık’ın askeri son kullanım kontrollerini, daha geniş bir son kullanım senaryoları dizisine uygulanmasına izin verecek şekilde geliştirme niyetini de duyurmuştur. Bu kapsamda, 19 Mayıs 2022 tarihinde Birleşik Krallık İhracat Ortak Kontrol Birimi (“ECJU”) tarafından, 8 Aralık 2021 tarihli Bakanlar Açıklaması’nda açıklanan değişikliklerin uygulanmasına atıfta bulunan (NTE) 2022/17 sayılı İhracatçılara Duyuru (“Duyuru”) yayımlanmıştır.
Duyuru ile, askeri son kullanıcıların kapsamı askeri kuvvetler, paramiliter kuvvetler, polis kuvvetleri, güvenlik servisleri veya devlet istihbarat örgütleri veya bunlar adına ürünlerin satın alınması, araştırılması, geliştirilmesi, üretimi veya kullanımında yer alan bir teşebbüsü içerecek şekilde genişletilmiştir.
Bununla birlikte, askeri son kullanım kontrolünün kapsadığı hedefler de Hong Kong ve Makao dahil olmak üzere Çin’i içerecek şekilde genişletilmiştir. Bu, Çin’e uygulanan kısmi silah ambargosunun kapsamını değiştirmeyecek, ancak güncellenmiş askeri son kullanım kontrollerinin uygulanacağı anlamına gelecektir.
Duyuru ile birlikte, askeri son kullanım ihracat kontrolleri ile ilgili rehber (“Rehber”) de yayımlanmıştır. İşbu Rehber, askeri son kullanım kontrollerinin yasal hükümlerinin işleyişini açıklamaktadır.
Rehber’e göre askeri son kullanım kontrolleri, tümünü yakalama kontrolünün bir şeklidir. Tümünü yakalama kontrollerinin amacı, Birleşik Krallık Stratejik İhracat Kontrol Listelerinde belirtilmeyen ürünlere vaka bazında ihracat kontrollerinin uygulanmasına izin vermektir. Pratikte bu, ihraç edilecek ürünler için genellikle bir ihracat lisansı gerekmese bile, yine de bir lisansa ihtiyaç olabileceği anlamına gelmektedir.
Askeri son kullanım kontrolleri aşağıdaki durumlarda uygulanabilmektedir:
(i) İhracatçının, ECJU tarafından yazılı olarak bilgilendirildiği veya aksi takdirde kontrol edilmeyen ürünlerin (mallar, yazılımlar ve teknoloji) aşağıdaki amaçlara yönelik olduğu veya olabileceği konusunda bilgi sahibi olduğu durumlarda:
-Değiştirilmiş şekliyle, 2008 İhracat Kontrol Emri Ek 2’de listelenen askeri ürünlere dahil edilmek üzere,
-2008 İhracat Kontrol Emri Ek 2’de listelenen askeri ürünlerin geliştirilmesi, üretimi veya bakımı için üretim, test veya analitik ekipman ve bileşenlerde kullanım için,
-2008 İhracat Kontrol Emri Ek 2’de listelenen askeri ürünlerin üretimi için bir tesisteki herhangi bir bitmemiş üründe kullanım için.
(ii) İhracatçının, aksi halde kontrol edilmeyen ürünlerin (mallar, yazılım ve teknoloji) 2008 İhracat Kontrol Emri Ek 2’de listelenen askeri ürünlerin parçaları veya bileşenleri olarak kullanılmasının amaçlandığı veya kullanılmasının amaçlandığı konusunda bilgilendirildiği veya haberdar olduğu hallerde. Bu haller ise, izinsiz olarak veya Dışişleri Bakanı tarafından verilen bir izni ihlal ederek ihraç edildikleri hallerdir.
(iii) İhracatçıya, aksi halde kontrol edilmeyen ürünlerin (mallar, yazılımlar ve teknoloji) aşağıdaki amaçlara yönelik olduğu veya olabileceği konusunda bilgilendirilmesi halinde:
-Askeri kuvvetler, paramiliter kuvvetler, polis kuvvetleri, güvenlik servisleri veya devlet istihbarat örgütleri tarafından kullanım için,
-Bu kuruluşlar adına ürünlerin satın alınması, araştırılması, geliştirilmesi, üretimi veya kullanımı ile ilgili bir kuruluş için.
Askeri son kullanım kontrolünün istisnası olarak bu kontroller, bir ülkenin sivil nüfusunun yararına olan ilaçlar ve tıbbi cihazlar da dahil olmak üzere tıbbi malların ihracatı, genel olarak kamuya açık olan tüketim mallarının ihracatı ve genel olarak halka açık olan yazılım veya teknolojinin transferi için geçerli değildir.
Bu kontrol, yalnızca ihracatın “ilgili bir sonuca” sahip olabileceğinin değerlendirildiği durumlarda başlatılacaktır. “İlgili bir sonuç” ile kastedilen ise, 2002 İhracat Kontrol Yasası Çizelgesinde belirtilmiş ve Birleşik Krallık’ın ulusal güvenliğini tehdit eden; barış, güvenlik veya istikrar üzerinde olumsuz bir etkisi olan; uluslararası barış ve güvenliği tehdit eden bir eylem; uluslararası silahlı çatışma hukukuna aykırı bir eylem; bir iç baskı eylemi; insan haklarını ihlal eden bir eylem, ve; terör veya ciddi suç eylemlerini gerçekleştirme (veya kolaylaştıran eylemler) eylemi şeklinde tanımlanmıştır.
Askeri son kullanım kontrolleri, ihracatçının ECJU tarafından belirli bir ihracat için bir ihracat lisansının gerekli olduğu konusunda bilgilendirildiği durumlarda uygulanmaktadır.
İhracatçının bilgilendirildiği halde ürünleri lisanssız ihraç etmesi ise ceza gerektiren bir suç olarak belirtilmiştir.
İhracatçının, ürünlerinin belirtilen son kullanımlardan biri veya daha fazlası için tasarlandığının veya tasarlanabileceğinin farkında olması halinde bir ihracat lisansının gerekli olup olmadığına karar verecek olan ECJU ile iletişime geçmesi gerekmektedir. İhracat lisansları, Bakanlar Açıklaması’ndaki yeni Stratejik İhracat Lisans Kriterleri’ne göre değerlendirilecektir.
Askeri son kullanım kontrolleri, yalnızca Birleşmiş Milletler veya Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (“AGİT”) tarafından uygulanan silah ambargosuna tabi olan veya 2008 İhracat Kontrol Emri Ek 4, Bölüm 1 ve 2’de ambargolu hedef olarak listelenen hedeflere uygulanabilmektedir. 19 Mayıs 2022 itibariyle, askeri son kullanım kontrollerinin uygulanabileceği ülkeler; Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Burma (Myanmar), Orta Afrika Cumhuriyeti, Çin (Hong Kong ve Makao dahil), Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kore, Demokratik Halk Cumhuriyeti, İran, Irak, Lübnan, Libya, Rusya, Somali, Güney Sudan, Sudan, Venezuela, Zimbabve olarak verilmiştir.
Şafak Herdem, Esra Temur
