Savunma Sanayi: Avrupa Bakanlar Birliği Konseyinden Mayın ve Patlayıcı Savaş Kalıntılarının Tehdidini Hedef Alan Yeni Konsey Kararı

19 Şubat 2021 tarihinde Avrupa Bakanlar Birliği Konseyi (“Konsey”), 1 Mart 1999 yılında yürürlüğe giren Anti-personel Mayınların Kullanımı, Depolanması, Üretimi ve Transferinin Yasaklanması ve İmha Edilmesine ilişkin Anlaşmanın (“Ottawa Antlaşması”) uygulanmasına yönelik Oslo eylem planını destekleyen ve mayın ve patlayıcı savaş kalıntılarının tehdidini hedef alan yeni konsey kararını kabul etmiştir (“Konsey Kararı”). Avrupa Birliği (“AB-Birlik”), Oslo eylem planının ve bu kapsamda ortaya konan somut eylemlerin tam olarak uygulanmasını desteklemek amacıyla dört yıllık bir süre içinde toplamda 2,6 milyon Euro karşılığında katkı sağlayacağını açıklamıştır.

AB, anti-personel mayınların yol açtığı acı ve kayıplara son vermek için kapsamlı bir yanıt niteliğinde olan tek uluslararası hukuki araç niteliğindeki Ottawa Antlaşması’nın evrenselleşmesini teşvik etmek için çeşitli adımlar atacağını ve ulusal ve/veya bölgesel paydaş diyalogları düzenleyerek ülkelere destek sunacağını belirtmiştir.

Konsey Kararının Esasları

AB’nin mayın ve patlayıcı savaş kalıntılarının tehdidini ele alan eylemlere destek sağlama konusunda uzun bir geçmişe sahip olduğuna vurgu yapan Konsey Kararı; genel olarak mayın temizleme, riskler üzerinde eğitim, mağdurlara yardım, stokların imha edilmesi, kapasite geliştirme, mayın tespiti üzerine araştırma ve geliştirme ve temizleme teknolojisi gibi temel birtakım konuları içermektedir.

Raporlama yeteneklerini artırmak için izin verilen amaçlarla anti-personel mayınlarını elinde tutan AB üye devletlerinin çabalarını desteklemek, tutulan bu tür mayınların sayısının kesinlikle gerekli olan minimum sayıyı aşmamasını sağlamak, mümkün olan yerlerde eğitim ve araştırma amaçlı anti-personel mayınları için alternatifleri keşfetmek ve böylelikle, anti-personel mayınlarının neden olduğu acı ve kayıplara son vermek adına Ottawa Antlaşması’nın kesin sonuç alma vizyonunun takibinde AB’nin lider pozisyonunu yükseltmek, Konsey Kararının temel esaslarındandır.

Arka plan

Ottawa Anlaşması’nın, yürürlüğe girmesinden yirmi yıl sonra silahsızlanma diplomasisi için bir başarı  olduğu ve AB’nin insan hakları ve uluslararası insancıl hukuka saygılı, kurallara dayalı bir uluslararası düzen temsil ettiğinin örneğini teşkil ettiği belirtilmişti. 2019 yılında dördüncüsü gerçekleşen Oslo konferansında, Ottawa Antlaşması’na taraf devletler, önceki eylem planlarının kazanımlarına dayanarak, Ottawa Antlaşması’nın uygulanmasını destekleyen 2020-2024 Oslo eylem planını kabul etmişlerdi. Birleşik Milletler Silahsızlanma İşleri Ofisi’nin, uygulama destek birimi (“Implementation Support Unit-ISU”), görevinin bir parçası olarak, Ottawa Antlaşması’na taraf devletleri yükümlülüklerinin ve taahhütlerinin yerine getirilmesi konusunda desteklemek için çalışmalar yürütmektedir. AB, mayınlardan etkilenen ülkeleri mayın temizleme ve stokların imha edilmesi, mayın riskleri konusunda eğitimi teşvik etme ve mağdurlara, ailelerine ve topluluklara yardım sağlama çabalarında desteklemeye kararlı olduğunu vurgulamaktadır.

Şafak Herdem, Ezgi Ceren Aydoğmuş