Avrupa Birliği Yaptırımları: İthalat ve Mal Alımı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından, 14 Haziran 2022 tarihinde Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığının ardından kabul edilen yaptırımlarla ilgili ithalat ve mal alımına ilişkin Sık Sorulan Sorular (“SSS”) yayımlanmıştır.

31 Mart tarihli ve 172 sayılı Rus Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin (“172 sayılı Kararname”) kabul edilmesinin, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü kapsamında AB gaz ithalatçıları için neden önemli olduğuna açıklık getirilmiştir. Buna göre, 172 sayılı Kararname, Rus gaz tedarikçileri ile AB teşebbüsleri arasında akdedilen tedarik sözleşmelerinin yürütülmesine ilişkin yasal çerçeveyi önemli ölçüde değiştirerek, her bir AB teşebbüsüne yeni yükümlülükler getirmektedir. AB teşebbüsleri, 172 sayılı Kararname’nin uygulama önlemlerine ancak bu önlemlere uyumun (AB) 833/2014 veya (AB) 269/2014 sayılı Konsey Tüzükleri kapsamındaki kısıtlayıcı önlemlerden kaynaklanan yükümlülüklerle çelişmediği takdirde yasal olarak uyabilir.

Bir diğer SSS ile, 172 sayılı Kararname'nin yeni kurallarına uyumun neden yaptırımlarla çelişebileceği sorusuna açıklık getirilmiştir. 172 sayılı Kararname, tedarikçinin hesabına Euro veya Doların yatırılmasının artık sözleşmeden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesi olarak değerlendirilmediği yeni bir ödeme prosedürü getirmektedir. Bunun yerine, AB teşebbüsleri tarafından alınan Euro veya Doların 172 sayılı Kararname uyarınca rubleye dönüştürülmesi gerekmekte olup AB teşebbüsleri yalnızca Euro veya Dolardan dönüştürme işlemi başarıyla tamamlandıktan ve ödeme ruble olarak yapıldıktan sonra sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılacaktır.

Tamamen Rus makamlarının elinde olan bu süreç, Rusya'nın AB yaptırımları kapsamında yasaklanan Merkez Bankası'nın varlık ve rezervlerinin yönetimiyle bağlantılı bir dizi işlemle Rusya Merkez Bankası'nı da bu sürece dahil etmesine olanak sağlayacaktır. Dönüştürme işlemi belirsiz bir süre alabileceğinden, bu süre zarfında döviz tamamen Merkez Bankası dahil Rus makamlarının elinde olduğundan, AB teşebbüslerinin verdiği bir kredi olarak bile değerlendirilebilecektir.

Ayrıca, 172 sayılı Kararname'nin kabul edilmesinden sonra AB hukuku ile çelişmeden doğalgaz ödemesi yapmanın hala mümkün olduğu belirtilmiştir. AB teşebbüsleri, Rus muadillerinden, sözleşmeden doğan yükümlülüklerini, 172 sayılı Kararname’nin kabulünden öncekiyle aynı şekilde, yani vadesi gelen tutarı Euro veya Dolar olarak yatırarak yerine getirmelerini isteyebilecektir. 172 sayılı Kararname, AB'nin kısıtlayıcı tedbirlerine uygun bir ödeme sürecini engellemezken 172 sayılı Kararname'nin gerekliliklerinden sapma prosedürünün henüz net olmadığı açıklanmıştır.

Ek olarak SSS ile, AB gaz ithalatçılarının, durum hakkında kabul edilebilir bir çözüm veya ek bilgi aramak için Gazprom ve GazpromBank ile ilişki kurmasına izin verilip verilmediği ve Gaz ödemeleri için GazpromBank'ta euro hesabı açmalarına olup olmadığı sorularına açıklık getirilmiştir. Bu kapsamda, mevcut yaptırımların, Gazprom veya GazpromBank ile ilgili yeniden finansman yasaklarının ötesinde, anlaşmayı yasaklamadığı ve aynı şekilde GazpromBank'ta hesap açılmasını da yasaklamadıkları belirtilmiştir. Bununla birlikte, bu tür bir taahhüt veya hesap, (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü veya (AB) 269/2014 Konsey Tüzüğü’ndeki diğer yasakların ihlaline yol açmamalıdır.

AB operatörlerinin, ödeme yükümlülüklerinin bu transferle sona erdiğine dair daha önce veya aynı anda net bir beyanda bulunurlarsa, GazpromBank'taki belirtilen hesaba Euro cinsinden transfer yapabilecekleri de belirtilmiştir. AB teşebbüsleri 172 sayılı Kararname'nin kabulünden önce olduğu gibi, mevcut sözleşmeler kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirme niyetinde olduklarına dair net bir açıklama yapabilir ve halihazırda yerine getirdikleri ödemeye ilişkin olarak, mevcut sözleşmeler doğrultusunda Euro veya Dolar cinsinden ödeme yaparak sözleşmeden doğan yükümlülüklerini dikkate alabilirler. Bu prosedürün 172 sayılı Kararname hükümleri çerçevesinde mümkün olduğuna dair Rus tarafından teyit alınması da tavsiye edilmiştir.

(AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü Ek XVII, Ek XXI ve XXII'de listelenen malların bir AB teşebbüsü tarafından satın alınmasına, mallar Rusya'dan üçüncü bir ülkeye ihraç edildiğinde ve AB topraklarından geçmiyorsa izin verilmediği belirtilmiştir. (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 3g, 3i ve 3j maddeleri, XVII, XXI ve XII Eklerinde listelenen malların Rusya menşeili olması veya Rusya'dan ihraç edilmesi durumunda doğrudan veya dolaylı olarak satın alınmasını, ithal edilmesini veya devredilmesini yasaklamaktadır. Satın alma yasağı, malların nihai varış noktasına bakılmaksızın geçerlidir. Satın almanın (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 13. maddesi kapsamında olması koşuluyla, malların AB'ye gönderilip gönderilmediği de önemli değildir.

Bununla birlikte, malların Rusya'dan üçüncü bir ülkeye ihraç edildiğinde ve AB topraklarından geçmediği durumda, bir AB teşebbüsü tarafından Rus deniz ham petrolünün satın alınmasına izin verilmediği açıklanmıştır.

(AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 3g, 3ı ve 3j maddelerinin aksine, 3m maddesi, yalnızca Üye Devletlere ithal edilmek üzere olan Rus deniz kıyısı ham petrolünün alımını, ithalatını ve transferini yasaklamaktadır. Bir AB teşebbüsünün Rus ham petrolünü üçüncü bir ülkeye taşımasına hâlâ izin verilmektedir.

Son olarak, satın alma tanımı kapsamına, kısıtlayıcı tedbirlerden önce AB sınırları içinde serbest dolaşıma girmiş olan kısıtlı malların da dahil olmadığı açıklanmıştır.  (AB) 833/2014 sayılı Konsey Tüzüğü'nün 3g, 3i, 3j ve 3m maddelerinde öngörülen kısıtlamalar, ilgili tedbirin geçerli olduğu tarihte AB sınırları içinde halihazırda serbest dolaşıma girmiş olan mallarla ilgili değildir.

Şafak Herdem, Esra Temur