ABD İhracat Kontrolleri: EAR Varlık Listesi’ne Ekleme Yapılmasına Yol Açabilecek Faaliyetler ve Kriterler

Amerika Birleşik Devletleri Sanayi ve Güvenlik Dairesi (Bureau of Industry and Security, “BIS”), tarafından Federal Yönetmelik Kanunu’nun (“CFR”) 15. maddesinde yapılan değişiklikle Varlık Listesi’ne ekleme yapılmasına yol açabilecek faaliyetler ve kriterler güncellenmiştir.

Öncelikle, bir kuruluşun yabancı ülkelerin eylemleri ya da eylemsizliği yüzünden, BIS’in İhracat İdaresi Düzenlemeleri (“EAR”) ile uyum sağlayamamasının, ilgili kuruluşun ABD’nin ulusal güvenliğini ve yabancı politika çıkarlarını önemli riske sokabilecek faaliyetlerde bulunduğunu ya da ilgili faaliyetlere dahil olduğunu gösterebileceği belirtilmiştir. Bu kapsamda, BIS’in sıklıkla kuruluşların iyi niyetini belirlemek için yaptığı nihai kullanım yeri kontrollerinin zamanında gerçekleşmemesi durumunda, potansiyel olarak şüpheli olan nihai kullanımlar ve ilgili kullanıcılar hakkında görüşlerinin olumsuz olacağı ve ürünlerinin EAR’a tabii olduğu endişesini ortaya çıkaracağı belirtilmiştir. İlgili kuruluşların ve ev sahibi ülkelerin ortaya koyduğu riski göstermek için, EAR 744.11 sayılı maddede yapılan değişiklikle, bu kurumlardan “önemli derecede riskli” olarak bahsedileceği belirtilmiştir. Özellikle Doğrulanmamış Liste’de (“UVL”) tanımlanan kuruluşların ilgili iş birliğini yapmaması, EAR ihlallerinin engellenmesi için Nihai Kullanıcı İnceleme Komitesi (“ERC”) tarafından ilgili kuruluşun Varlık Listesi’ne eklenmesi olasılığını arttıracağı ifade edilmiştir. Bu sebeple BIS, ilgili ev sahibi ülkeleri Varlık Listesi’ne ekleme yapmaya temel oluşturabilecek eylemlerini göstermek için EAR’ı güncelleyerek, bahsedilen eylemleri EAR 744.11’de belirtilen ABD’nin ulusal güvenlik ve dış politika çıkarlarına aykırı olduğu için Varlık Listesi’ne ekleme yapılabilecek durumlara eklemiştir.

EAR’ın 744. maddesinde belirtilen prosedürlere göre Varlık Listesi’ne yapılan eklemeler, çıkarmalar ve diğer değişikliklerin ise aynı kalacağı açıklanmıştır. Bu prosedürün bir parçası olarak Ticaret Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Enerji Bakanlığı ve duruma uygun olduğunda Hazine Bakanlığı’nın temsilcilerinden oluşan ERC’nin, Varlık Listesi’ne yapılacak bütün eklemelerin, çıkarmaların ve diğer değişiklerin kararını vermeye yetkili olduğu belirtilmiştir. ERC’nin, Varlık Listesi’ne yapılacak eklemelerin kararını çoğunluk oyuyla alırken, çıkarmaların ve değişikliklerin kararını oy birliğiyle aldığı da vurgulanmıştır.

EAR 744.11’de yetkilendirilmedikçe ya da hariç tutulmadıkça Varlık Listesi’nde bulunan bir kuruluşun dış politika ihracatı, yeniden ihracatı, ülke içi transferi için lisans alması gerektiği belirtilmiştir. İşleme taraf olan kuruluşun, Varlık Listesi’nde ilgili işlem için yetkilendirilmediyse lisans istisnalarını kullanılamayabileceği de vurgulanmıştır. BIS’in, ilgili bölümde belirtilen kriterlere dayanarak dış politika ihracatı, yeniden ihracatı, ülke içi transfer için lisans gereksinimleri, lisans istisnalarının mevcudiyetine ilişkin kısıtlamalar ve lisans başvurusunu inceleme politikasını uygulayabileceği de belirtilmiştir. İlgili gereksinimler, kısıtlamalar ve politikalar EAR’ın diğer bölümlerinde belirtilenlere ek olarak düzenlenmiştir.

Bir kuruluş, ABD’nin ulusal güvenlik ve dış politika çıkarlarına aykırı eylemlerde bulunmuyorsa, BIS’in ilgili kuruluşu Varlık Listesi’nden çıkarabileceği belirtilmiştir. BIS, Nihai Kullanıcı İnceleme Komitesinin kararlarıyla veya ilgili duruma uygunsa Nihai Kullanıcı İnceleme Komitesi kararının verildiği heyetin kararlarına uygun olarak hükümleri uygulayacağını vurgulamıştır. EAR’da belirtilen değerlendirme politikalarına ek olarak ilgili işleme taraf olan kuruluşun lisans başvurularının aşağıda açıklanan şekilde değerlendirileceği belirtilmiştir:

Standart faaliyetler

Teknoloji ile ilgili ürünlerin, EAR 99’da düzenlenen yazılım ürünlerinin ya da sadece terörle mücadele nedeniyle Ticaret Kontrol Listesi’nde (“CCL”) kontrol edilen ürünlerin piyasaya sürülmesi standart faaliyet olarak değerlendiriliyorsa, lisans alınmasının gerekli olmadığı belirtilmiştir.

Varlık Listesi Yabancı Doğrudan Ürün (“FDP”) lisans gereksinimleri, inceleme politikası ve lisans istisnaları

Bir lisans veya lisans istisnası olmaksızın, EAR 734.9’ye tabii yabancılar tarafından üretilen herhangi bir ürünün, yine aynı maddeye bağlı bir nihai kullanıcıya ihracı, yeniden ihracı veya ülke içi transfer edilmesinin mümkün olmadığı belirtilmiştir.  EAR740.2’deki kısıtlamalar uygulanamazsa ve geçerli lisans istisnası koşulları karşılandıysa, EAR’ın 740. Bölümünde açıklanan lisans istisnalarının tümünün yabancılar tarafından üretilen ürünler için bu lisans gerekliliğinin kapsamında olacağı açıklanmıştır. Lisans başvurusu değerlendirmesinde ilgili ürünlerin teknolojik kapasitelerinin de dikkate alınacağı vurgulanmıştır. Yabancılar tarafından üretilen iletişim sistemlerinin üretimini ve gelişimini destekleme kapasitesine sahip ürünlerin ya da 5G seviyesinin altında olan ekipman ve cihazların lisans başvurularının ise her bir duruma göre ayrı ayrı inceleneceği belirtilmiştir.

Varlık Listesinin yenilenmesi için kriterler

Açıkça anlaşılabilir olgulara dayanarak bir kuruluşun ya da ilgili kuruluş adına hareket edenlerin ABD’nin ulusal güvenlik ve dış politika çıkarlarına aykırı eylemlere dahil olduğu, dahil olma ihtimalinin olduğu veya dahil olma konusunda önemli bir risk teşkil ettiği belirlendiği durumlarda, ilgili kuruluşların Varlık Listesi’ne eklenebileceği belirtilmiştir. Bir kuruluş kendi kontrolünde olmayan durumlar sebebiyle önemli tehlike teşkil edebileceği gibi, ev sahibi hükümet yetkilisi tarafından yapılan sürekli iş birliği eksikliği ile de kuruluşun tehlike içine sokulabileceği belirtilmiştir. Aşağıda belirtilen tanımlayıcı liste ile ABD’nin ulusal güvenlik ve dış politika çıkarlarına aykırı olan ya da olabilecek eylemlerin gösterildiği açıklanmıştır:

– Terör eylemlerine karışanları destekleyen kişiler,

–  Terörizm ile ilgili faaliyetlerin askeri kapasitesini arttıran ya da uluslararası terörizm eylemlerini destekleyen eylemlerde bulunduğu Dışişleri Bakanı tarafından belirlenen hükümetler,

– ABD ulusal güvenliğine ve dış politika çıkarlarına aykırı bir şekilde klasik silahların transfer edilmesi, geliştirilmesi, onarılması, üretilmesi ya da ilgili transferlerin, geliştirmelerin, onarımların ve üretimlerin; parça temini, teknolojik ve finansal destekle engellenmesi,

– ABD Dışişleri Bakanlığı Savunma Ticaret Kontrolleri Müdürlüğü veya BIS tarafından düzenlenen nihai varış yeri kontrolünün aşağıda belirtilen eylemler ile engellenmesi:

• Listelenecek tarafın davranışıyla prosedürün tamamlanamaması arasında bir bağ olması şartıyla, kuruluşun işlemin tarafları veya kontrol edilecek öğe hakkında bilgi vermeyi reddetmesi veya yanlış bilgi sağlaması.
• Ev sahibi hükümet tarafından, UVL’de tanımlanan kuruluşların nihai kullanım kontrolünün tamamlanmasını planlamak ve kolaylaştırmak için ısrarla iş birliği yapmaması.

Şafak Herdem, Elif Ergenekon