ABD İhracat Kontrol Düzenlemeleri: İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre Küresel İhracat Kontrolleri Koalisyonu'na Eklendi

8 Nisan 2022 tarihinde ABD Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Güvenlik Bürosu (“BIS”) aracılığıyla, Rus saldırganlığına karşı Ukrayna halkının yanındaki küresel koalisyonu genişleten ve güçlendiren bir düzenleme yayımlamıştır. Bu kapsamda, Amerika Birleşik Devletleri’nin Rusya'nın saldırganlığına ve Belarus'un suç ortaklığına karşı iş birliği yapan, büyüyen küresel uluslar koalisyonuna İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre resmi olarak eklenmiştir. BIS’ın bu aksiyonu, 2018 İhracat Kontrol Reformu Yasası (‘ECRA’) ve onun uygulama düzenlemeleri olan İhracat İdaresi Regülasyonu (“EAR”) yetkisi altında gerçekleştirilmiş ve 8 Nisan 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

BIS tarafından, ihracat kontrollerinin çok taraflı uygulanmasının, Rusya ve Belarus'un saldırganlıklarını sürdürmek için gerekli olan mallar, teknolojiler ve yazılımlardan uzak tutmada, savunma, havacılık ve denizcilik sektörlerini temel malzemelerden yoksun bırakmada bir kuvvet çarpanı olduğu belirtilmiştir.

ABD Ticaret Bakanı Gina M. Raimondo tarafından, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre'nin, Putin'in saldırganlığına karşı birlikte durmak için ABD ve diğer 33 müttefik ve ortağa katılma taahhüdünü memnuniyetle karşıladıkları belirtilirken Ticaret Bakan Yardımcısı Don Graves ise, koalisyonun ne kadar büyürse, Putin ve Kremlin'in yardım için başvurabileceği yerlerin o kadar az olacağına dikkat çekilmiştir. İhracat İdaresi Ticaret Bakan Yardımcısı Thea D. Rozman Kendler, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre’nin, Rusya'nın anlamsız savaşına yanıt olarak güçlü ihracat kontrolleri taahhüt ettiklerini ve uluslararası müdahalede kilit ortaklar olduklarını belirtmiş ve bu ülkelerin uyguladığı kontrollerin, Rusya'yı ve onun destekçisi Belarus'u teknolojik olarak daha da izole ettiğini açıklamıştır.

Düzenleme uyarınca, Rusya/Belarus ve Rusya/Belarus Askeri Son Kullanıcıları (“MEU’lar”) için doğrudan yabancı ürün (“FDP”) kuralları da dahil olmak üzere, ABD Rusya/Belarus Yaptırımları düzenlemelerinin belirli lisans gereklilikleri dışında kalan ülkeler listesine İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre de eklenmiştir. Bu ülkelerin eklenmesiyle birlikte Avustralya, Kanada, Avrupa Birliği'ne (AB) üye 27 ülke, Japonya, Kore Cumhuriyeti, Yeni Zelanda ve Birleşik Krallık'a katılarak FDP kurallarının uygulanmasının dışında kalan toplam ülke sayısı 37'ye çıkmıştır.

Düzenleme ile özellikle, EAR kapsamında, Belarus ve Rusya'da kendi iç yasaları kapsamında önemli ölçüde benzer ihracat kontrolleri uygulama taahhüdü veren ülkeler, uygun olduğu şekilde FDP kurallarının lisans gerekliliklerinden tam veya kısmi istisnalar alabilecek ve bu tür lisans gereklilikleri, yeni Rusya-Belarus kısıtlamalarında belirtilen belirli kriterlerin karşılanması koşuluyla, EAR'ın de en küçük (minimus)  kuralları kapsamında kontrollü ABD içeriğini belirlemek için kullanılmayacaktır.

BIS’e göre, koalisyondaki ülkeler tarafından büyük ölçüde benzer ihracat kontrollerinin benimsenmesi, Rusya ve Belarus'un elde edemeyeceği ürünlerin kapsamını genişletmektedir. Yukarıda da açıklandığı üzere, kendi yasaları aracılığıyla Amerika Birleşik Devletleri'ninkine büyük ölçüde benzer kontroller uygulayan ülkeler, kendi yerel kontrolleri bu FDP kurallarının etkilerini kopyaladıkları için Rusya/Belarus ve Rusya/Belarus MEU'ları için FDP kurallarının uygulanmasından hariç tutulmaktadır. Ayrıca ortaklar, bu kontrolleri kendi hukuk sistemleri aracılığıyla küresel olarak uygulamak için gereken çabayı paylaşmakta, şirketleri kendi iç yasaları uyarınca uyumluluk sorumlulukları konusunda eğitmekte ve kolluk kuvvetlerinden yararlanmaktadır.

Son olarak, Amerika Birleşik Devletleri’nin, bilgi ve uygulama kaynaklarını paylaşmak ve kontrol edilecek mallar, teknolojiler ve yazılımlar üzerinde koordinasyon sağlamak için ortakları ile çalışmaya devam edeceği ve bunun da giderek daha etkili bir küresel çaba ile sonuçlanacağı belirtilmiştir.

Şafak Herdem, Esra Temur