TR 
EN 
19 Ocak 2021 tarihinde, Avrupa Parlamentosu (“Parlamento”), Avrupa Birliği’nin (“Birlik/AB”) uluslararası ticari uyuşmazlıklarda hareket etme ve etkili bir uyuşmazlık çözüm prosedürü sağlama kapasitesini genişleten yasama kararını (“Yasama Kararı”) onaylamıştır. 15 Mayıs 2014 tarihli ve 654/2014 sayılı Yönetmelik’in gözden geçirilmiş ve tadil edilmiş hali olan yeni düzenlemenin esasının, Dünya Ticaret Örgütü (“DTÖ”) bir üçüncü tarafın uyuşmazlık prosedürünü engellemesi durumunda nihai bir karar vermemiş olsa bile AB’nin tepki vermesini sağlayarak AB’nin ticari çıkarlarını yasadışı hareket eden ortaklara karşı korumasına izin vermek olduğu belirtilmiştir. Çok çeşitli alanları kapsamakta olan yeni Yasama Kararı ile AB, bir uyuşmazlık çözüm panelinde DTÖ tarafından olumlu bir karar aldığında veya ikili ve bölgesel anlaşmalarda diğer taraf uyuşmazlığın karara bağlanması konusunda iş birliği yapmadığında karşı tedbirler alabilme yetkisine sahip olacaktır.
Yasama Kararının Esasları ve Getirilen Değişiklikler
Yasama Kararının esas aldığı yukarıda bahsi geçen 654/2014 sayılı Yönetmelik, belirli özel durumlarda Birliğin uluslararası ticaret anlaşmaları kapsamındaki haklarının kullanılması için ortak bir yasal çerçeve oluşturmaktadır. Bu belirli özel durumlardan biri, DTÖ kuruluş anlaşması ile oluşturulan veya ikili ve bölgesel anlaşmalar da dahil olmak üzere diğer uluslararası ticaret anlaşmaları ile mutabık kalınan uyuşmazlık çözüm mekanizmaları ile ilgilidir. Genel anlamda 654/2014 sayılı Yönetmelik, Birliğin uyuşmazlıkları çözüm süreci tamamlandıktan sonra uluslararası ticaret anlaşmaları tahtındaki imtiyazlarını veya diğer yükümlülüklerini askıya almasını sağlamaktadır. Ne var ki, 654/2014 sayılı Yönetmelik Birliğin tedbiri kabul eden üçüncü bir ülke tarafından uygulanan bir tedbire yanıt olarak dava açma hakkına sahip olduğu, ancak karar yoluyla uyuşmazlığın çözülmesinin engellendiği veya başka bir şekilde iş birliği yapılmaması nedeniyle mümkün olmadığı durumları ele almamaktadır. Bu kapsamda, uyuşmazlık çözüm mekanizmasının bir şekilde engellendiği durumlarda, Birliğin uluslararası ticaret anlaşmalarını uygulama kabiliyeti ortadan kalmaktadır. Bu sebeple, 654/2014 sayılı Yönetmelik’in kapsamının bu durumları da ele alacak bir şekilde genişletilmesi gerekliliği Parlamento tarafından gündeme gelmiştir.
Bu amaçla 19 Ocak 2021 tarihli yeni Yasama Kararı ile, üçüncü ülke tarafından iş birliği yapılmadığı için etkili uyuşmazlık çözüm mekanizmasına bir şekilde başvurulamazsa, Birlik, bölgesel veya ikili anlaşmalar dahil olmak üzere uluslararası ticaret anlaşmaları kapsamındaki imtiyazlarını veya diğer yükümlülüklerini süratle ve uyuşmazlıkları çözüm sürecinin tamamlanmasını beklemeksizin askıya alabilecektir. Bununla birlikte Parlamento yeni Yasama kararı ile, 654/2014 sayılı Yönetmelik’in kapsamının mallarla ilgili uyuşmazlıklardan hizmetleri ve Avrupa ticari markaları, tasarımları ve coğrafi işaretler dahil olmak üzere belirli fikri mülkiyet haklarını içeren uyuşmazlıkları da kapsayacak şekilde genişletmeyi başarmıştır. Parlamento üyeleri, bunların dünya ticaretinde büyük ve gittikçe büyüyen bir paya sahip olduğunu ve uluslararası ticaret anlaşmaları kapsamında olduğunu vurgulamıştır.
Ayrıca Yönetmelik kapsamında, bölgesel veya ikili anlaşmalar dahil olmak üzere uluslararası ticaret anlaşmalarıyla ilgili ticari uyuşmazlıklarda yürütme mekanizmasının tutarlı bir şekilde uygulanmasını sağlayacağına ilişkin hükümlere de yer verilmiştir.
Sırada Ne Var?
Yasama Kararına ilişkin tartışmalar haricinde Parlamento ayrıca, Birliğin AB üzerindeki politika tercihlerini baskılamaya çalışan diğer ülkeleri caydırmasına ve bunlara karşı koymasına izin verecek bir mekanizma getirilmesi üzerinde ısrar etmiştir. Bunun üzerine, Avrupa Komisyonu, bu mekanizmayı içine alacak yasal düzenlemeyi en geç 2021 yılının sonunda sunmayı kabul etmiş ve üye devletler de bu konuyu ele almayı taahhüt etmiştir.
Şafak Herdem, Ezgi Ceren Aydoğmuş
